او با دفاع از برجام گفت که سیاست خارجی ایران بر “دیپلماسی و پرهیز از جنگ” متمرکز است.
عراقچی در تشریح وضعیت پر تنش ماه‌های اخیر با اشاره به درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل گفت: «به نظرم مردم می‌دانند و می‌فهمند که در شش ماه گذشته کشور در چه شرایطی قرار داشت.»
او با اشاره به درگیری نظامی مستقیم جمهوری اسلامی و اسرائیل ادامه داد: «اسمش را جنگ نمی‌گذارم. ولی وقتی موشک می‌زنید و موشک می‌خورید، درگیری نظامی است. احتمال یک جنگ فراگیر و تمام عیار، یک احتمال جدی بود که دیپلماسی نقش خود را ایفا کرد.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
وزیر خارجه ایران در بخش دیگری از گفت‌وگو به سخنان علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در رد مذاکره با آمریکا استناد کرد و گفت که “هیچ فرد عاقل و هوشمندی وارد مذاکرات مستقیم نمی‌شود.” به گفته او فعلا تاکتیک و راهکار جمهوری اسلامی این است که “مذاکره غیر مستقیم” باشد.
عراقچی افزود: «این که می‌گوییم مذاکره با آمریکا نه، ناشی از یک تاریخ و تجربه و سابقه است، ناشی از لجاجت نیست. من به عنوان کارشناس و مذاکره‌کننده و دیپلمات می‌گویم با این شرایط، دیگر نمی‌شود وارد مذاکره با آمریکا شد. مگر این که یک سری چیزها تغییر کند.»
تایید تلاش ایران برای مذاکره غیر مستقیم از سوی یک مقام آمریکایی
پیش از انتشار مصاحبه عراقچی، استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، روز جمعه اول فرودین (۲۱ مارس) در مصاحبه با پادکست تاکر کارلسون گفته بود که ایران از طریق واسطه‌ها با دولت دونالد ترامپ تماس برقرار کرده است. او اما گفت که به دلیل حساس بودن این موضوع اجازه ندارد جزئیات یا کانال‌های مورد استفاده را فاش کند.
به نظر می‌رسد که صحبت‌های تند علی خامنه‌ای در رد هرگونه مذاکره با آمریکا تنها مصرف داخلی دارد و جمهوری اسلامی به خوبی می‌داند که چاره‌ای جز تعامل با آمریکا پیش رویش نیست.
شرایط پر تنش در منطقه خاورمیانه و ضعیف شدن نیروهای شبه‌نظامی وابسته به ایران از جمله حماس و حزب‌الله، در کنار نارضایتی داخلی و بحران عمیق اقتصادی، حکومت ایران را در وضعیتی شکننده قرار داده است که به باور بسیاری از تحلیلگران مستقل، هر حرکت اشتباهی می‌تواند به قیمت از بین رفتن کلیت آن تمام شود.
در روزهای پایانی اسفندماه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه دونالد ترامپ نامه‌ای به علی خامنه‌ای ارسال کرده است. درباره محتوی این نامه دولت آمریکا و حکومت ایران تا کنون سکوت اختیار کرده‌اند.
نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در ادامه مصاحبه خود با پادکست تاکر کارلسون به این موضوع هم اشاره کرد که دولت ترامپ در انتظار دریافت “نامه رسمی” از جانب ایران است و ترامپ آماده است هر چه زودتر پیش از تشدید تنش‌ها این موضوع را حل کند.
عراقچی نیز در گفت‌وگو با خبرآنلاین از بررسی، مشورت و تهیه پاسخ برای نامه ترامپ خبر داده است.
“ایران در سوریه فقط نظاره‌گر است”
وزیر خارجه ایران در بخش دیگری از مصاحبه خود گفته است که ایران تصمیم دارد که هیچ “عجله” و “دخالتی” در سوریه نداشته باشد و “فقط نظاره‌گر است.”
عراقچی افزود: «پیام ما این است که دولت سوریه تمام تلاش خود را برای برقراری آرامش و با خویشتنداری و بدون تلفات به مردم کند. این که وحدت سرزمینی سوریه را حفظ کنند و ثبات را در سوریه نگه دارند. این سیاست ما است و الان هم ادامه دارد.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
دخالت حکومت ایران در جنگ داخلی سوریه سبب باقی ماندن بشار اسد در قدرت شد. نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استفاده از طیف گسترده‌ای از جنگجویان شیعه تبعه کشورهای دیگر، از جمله اعضای حزب‌الله، شبه‌نظامیان عراقی، افغان و پاکستانی سهم بزرگی در بحران سوریه داشت که منجر به کشته شدن نیم میلیون نفر و آواره شدن میلیون‌ها سوری از کشورشان شد.
سیاستی که میلیون‌ها دلار هزینه برای مردم ایران آفرید و به باور برخی ناظران و کارشناسان دستاورد آن تنها تنفر عمیق از حکومت ایران در میان بسیاری از شهروندان سوری بود.
“ما و روسیه همدیگر را شگفت‌زده نمی‌کنیم”
عباس عراقچی درباره نگرانی‌ها در مورد توافق احتمالی میان آمریکا و روسیه بر سر ایران نیز گفت که “در عالم روابط بین‌الملل همه چیز ممکن است. اما در مورد روسیه، رابطه ما در حدی است که میزان اعتماد بیشتر از گذشته است.”
او همچنین با اشاره به سفر وزیر خارجه روسیه افزود: «بین ما و روسیه یک اصل وجود داشته است و بر آن هم تاکید شد و در این سفر هم تاکید شد که هیچ کدام از ما دیگری را شگفت‌زده نخواهیم کرد. حتما در مورد مسائل مربوط به همدیگر و مسائل مورد علاقه و نگرانی همدیگر از جمله در منطقه، اگر با دیگران صحبت و مشورت داریم، باهم قبل و بعدش مشورت خواهیم داشت.»
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز سه‌شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۳ (۲۵ فوریه) در تهران با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرده بود. لاوروف در کنفرانس مطبوعاتی در مورد برجام گفته بود که ظرفیت دیپلماسی هنوز وجود دارد و باید به صورت مناسب و بدون توسل به زور و تهدید از آن استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: عراقچی امکان مذاکره غیرمستقیم با آمریکا را تایید کرد
“طالبان را هنوز هم به رسمیت نمی‌شناسیم”
عراقچی در پاسخ به پرسشی درباره حواشی ایجاد شده پس از سفرش به افغانستان در شرایطی که هیچ کشوری طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد، گفت: «اولا ما [طالبن را] به رسمیت نشناخته‌ایم و هنوز هم به رسمیت نمی‌شناسیم. ثانیا کشورهای دیگری بوده‌اند که وزرای خارجه آن‌ها سفر کرده‌اند. از جمله وزیر خارجه چین و قطر و نخست‌وزیر قطر. از کشورهای آسیای مرکزی هم چند شخصیت رفته‌اند.»
به گفته او بین ایران و افغانستان “یک سری موضوعات بسیار جدی است که احتیاج دارد به این موضوعات پرداخته شود و بین دو طرف در موردش گفت‌وگو شود.”
او تروریسم، حقابه ایران، مواد مخدر و مهاجرین افغانستان را از جمله موضوعاتی برشمرد که نیاز به بررسی و گفت‌وگو دارند و افزود: «واقعیت این است که الان قدرتی در افغانستان سر کار است که در طول سه سال و نیم گذشته، حاکمیت خود را تثبیت کرده است و بر خلاف گذشته که هر گوشه افغانستان دست یکی بود، اینطور نیست و الان حاکمیت و امنیت برقرار است.»
بیشتر بخوانید: وضعیت پناهجویان افغان؛ موضوع سفر عراقچی به افغانستان
اسفندماه ۱۴۰۳ احمد رضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی ایران، اعلام کرد که ایران قصد دارد تا پایان مارس ۲۰۲۵ حداقل دو میلیون تبعه خارجی غیرمجاز را اخراج کند.
این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که مجلس ایران طرحی را تحت عنوان “اصلاح قانون مربوط به ورود و اقامت اتباع خارجه” در دست بررسی دارد که در صورت تصویب، محدودیت‌های بیشتری برای مهاجران ایجاد خواهد کرد. این طرح شامل کاهش سالانه ده درصدی جمعیت مهاجران و محدودیت‌های سختگیرانه در زمینه سکونت و اشتغال است.
“تحریم‌ها دست آمریکایی‌ها نیست و دست اروپایی‌هاست”
عراقجی در مصاحبه با خبرآنلاین همچنین با تاکید بر تلاش جمهوری اسلامی برای کاهش تحریم‌ها و مذاکره با سه کشور اروپایی گفت که ایران در تلاش است تا فرمول برجام شکل بگیرد و در مورد برنامه هسته‌ای اعتمادسازی شود تا آن‌ها تحریم‌ها را بردارند.
به گفته عراقچی “تحریم‌ها دست آمریکایی‌ها نیست و دست اروپایی‌ها است” و آنان قرار است که “با آمریکایی‌ها در این خصوص مبارزه کنند.”
این سخنان در حالی بیان می‌شود که اروپا نیز به دلیل اقدامات تنش‌آمیز تهران سیاستی تندتر را در قبال جمهوری اسلامی در پیش گرفته است و به گواه کارشناسان، اروپا در مسئله ایران عملا آمریکا را همراهی خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: چین، روسیه و ایران خواهان لغو تحریم‌ها علیه ایران شدند
برای نمونه در بهمن ماه ۱۴۰۳ وزیر خارجه فرانسه پیشنهاد داده بود تا “تحریم‌هایی شدید” علیه برخی مقامات ایرانی وضع شوند که مسئول بازداشت شهروندان فرانسوی هستند.
اندکی پیش از آن، پارلمان اروپا نیز در قطعنامه خود از شورای اروپا خواست تا سپاه پاسداران را به عنوان سازمان تروریستی معرفی کرده و در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد.
باید دید که تنش میان ایران و آمریکا در هفته‌های آتی به کدام سمت و سو خواهد رفت؛ برجامی دیگر یا سیاستی تندتر و رویارویی تمام عیار آمریکا با ایران. هرچه که هست غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ در سیاست و سبک متفاوت او در دیپلماسی که عراقچی نیز به آن معترف شده است، باعث می‌شود که هیچ گزینه‌ای دور از ذهن و انتظار نباشد.
برخی تحلیلگران معتقدند که در ارتباط با ایران ممکن است ترامپ رویکرد متفاوتی نسبت به دوره پیشین ریاست جمهوری‌اش اتخاذ کند.
