اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
این سفر در دورانی حساس از درگیری‌های دهه‌های اخیر بین این دو کشور انجام شده است. در ۱۳ مارس، جمهوری آذربایجان اعلام کرد که دو کشور بر سر متن یک پیمان صلح به توافق رسیده‌اند.
ارمنستان نیز آمادگی برای امضای آن نشان داد. اشتاین‌مایر ظاهرا قصد دارد از این گفت‌وگوها برای تشویق دو طرف استفاده کند تا بنا به گفته او، این دو کشور “گام‌های نهایی برای امضا و تصویب این توافقنامه را بردارند”.
رئیس‌جمهور آلمان در ایروان، پایتخت ارمنستان، پس از دیدار با رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر این کشور گفت: «این نخستین سفر یک رئیس‌جمهور فدرال آلمان به ارمنستان و جمهوری آذربایجان است و می‌تواند نشانه‌ای از امید باشد.»
اشتاین‌مایر ادامه داد: «شاید اکنون برای نخستین‌بار این امکان وجود دارد که صلح و ثبات در منطقه ایجاد شود.»
“دیگر منابعی برای جنگ وجود ندارد”
در همین حال واهاگن خاچاتوریان، رئیس‌جمهور ارمنستان اشاره کرد که “دوران جنگ و تقابل به سر رسیده” و اضافه کرد که “دیگر منابعی برای جنگ در منطقه وجود ندارد”.
بیشتر بخوانید: کریدور زنگزور و توهمات دردسرساز جمهوری اسلامی
اشاره رئیس‌جمهور ارمنستان به جنگ سال ۲۰۲۰ است که در آن ارمنستان بخش‌هایی از قلمرو تحت کنترل خود را به جمهوری آذربایجان واگذار کرد. ارتش ارمنستان نیز در این درگیری‌ها ضعیف و ناکارآمد دیده شد. این در حالی است که بازسازی نیروهای دفاعی برای کشور نسبتا فقیر ارمنستان، نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفت خواهد بود.
در این زمینه به نظر می‌رسد که در مقابل، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، از این وضعیت “بهره‌برداری” کرده و خواسته‌های بیشتری مطرح کرده است. ارمنستان نیز در پاسخ به این خواستهها، برخی از مناطق مرزی را بازگردانده و با دو بند مهم از توافقنامه صلح موافقت کرده است.
تیراندازی در مرز
در همین حال جمهوری آذربایجان بدون ارائه هیچ‌گونه امتیازی، خواسته‌های جدیدی مطرح کرده است. این خواستهها از جمله در مورد اصلاح قانون اساسی ارمنستان و حذف هرگونه اشاره‌ای به ادعاهای ارضی خارج از مرزهای این کشور عنوان شده است. اصلاح قانون اساسی در ارمنستان نیز مستلزم برگزاری همه‌پرسی است.
بیشتر بخوانید: ارمنستان از کشته شدن ۴ نفر در درگیری با آذربایجان خبر داد
در روزهای اخیر، دولت باکو مدعی شد که ارمنستان آتش‌بس مرزی را نقض کرده است. در ابتدا ارمنستان این ادعا را رد کرد، اما ساکنان روستاهای مرزی ارمنستان از وقوع تیراندازی خبر دادند. ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نیز حاکی از این حوادث بوده است.
نخست‌وزیر ارمنستان تحت فشار داخلی
ظاهرا رفتار فعلی جمهوری آذربایجان فشار زیادی بر نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اعمال کرده است. بر اساس گزارشها، او بارها تأکید کرده است که می‌خواهد از جنگی جدید جلوگیری کند.
به عقیده کارشناسان، اما هر امتیاز تازه‌ای بهانه‌ای برای مخالفان داخلی پاشینیان محسوب می‌شود که از مدت‌ها پیش او را متهم به فروش منافع ملی ارمنستان می‌کنند.
بیشتر بخوانید: توافق آذربایجان و ارمنستان بر سر اعتمادسازی و مبادله اسرا
در مقابل، صدای طرفداران پایان دادن به تقابل با جمهوری آذربایجان و ترکیه به‌عنوان “راهی برای نجات آینده کشور” روز به روز ضعیف‌تر می‌شود.
طبق گزارشها، خیلی‌ها این نگرانی را دارند که جمهوری آذربایجان بخواهد به جنوب ارمنستان حمله کند تا کریدوری به نخجوان، منطقه جداافتاده آذربایجان، ایجاد کند.
پاشینیان و حزبش باید سال آینده در انتخابات پارلمانی شرکت کنند. طبق گزارشها، در حالی که رقابت‌های انتخاباتی عملاً آغاز شده است، اما در حال حاضر هیچ جایگزین قدرتمند و معتبری برای دولت دیده نمی‌شود. همچنین انتظار می‌رود میزان مشارکت پایین و نتیجه‌ای نسبتا ضعیف برای حزب حاکم رقم بخورد.
نگاه به سوی اروپا؟
کارشناشان اشاره می‌کنند که در این شرایط، پاشینیان در تلاش است که سیاست خارجی کشورش را از نو تنظیم و ارمنستان را از وابستگی به روسیه جدا کند. این در حالی است که زیرساخت‌های حیاتی ارمنستان نیز در کنترل شرکت‌های روسی است.
بیشتر بخوانید: توافق ارمنستان و آذربایجان بر سر اصول اساسی صلح
در همین حال، نهادهای طرفدار اروپا در ارمنستان با جمع‌آوری ده‌ها هزار امضا موفق شدند لایحه‌ای را برای پیوستن ارمنستان به اتحادیه اروپا به پارلمان ببرند. این لایحه در تاریخ ۲۶ مارس در دومین قرائت، تصویب شد.
با این حال رئیس‌جمهور خاچاتوریان در کنفرانس مطبوعاتی با اشتاین‌مایر، همانند نخست‌وزیر این کشور، این روند را “طولانی‌مدت” توصیف کرد.
اشتاین‌مایر نیز از این رویکرد محتاطانه تمجید کرد و گفت که اتحادیه اروپا و ارمنستان به‌زودی “دستورکار مشارکت” مشترکی تصویب خواهند کرد که از جمله شامل “مسائل مهم برای ارمنستان” و موضوع لغو روادید با اروپا خواهد بود.
مأموریت غیرنظامی با تأثیر بالا
بر اساس گزارشها، در حال حاضر تاثیر مأموریت ناظران اتحادیه اروپا در ارمنستان بسیار مشهود است و از زمان استقرار آن‌ها در سال ۲۰۲۲ که به صورت غیرمسلح و در پوشش غیرنظامی در مناطق مرزی با آذربایجان بوده، درگیری‌های عمده‌ای در منطقه رخ نداده است. این مأموریت اخیراً تا اوایل سال ۲۰۲۷ تمدید شده است.
گزارشها حاکی از آن است که حتی در صورت امضای توافق صلح، ارمنستان می‌خواهد حضور این مأموریت در کشور ادامه یابد؛ با مأموریت‌ها و حوزه‌های جدید، اما نه دیگر در مناطق مرزی با آذربایجان.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در همین حال اشتاین‌مایر پیش از سفرش به جمهوری آذربایجان از دو طرف خواست تا “راه دشوار رسیدن به توافق صلح را به پایان برسانند.”
به نظر می‌رسد که این اقدام می‌تواند به ثبات کل منطقه کمک کند، ثباتی که پیش‌شرط توسعه راه‌های ترانزیتی میان آسیا و اروپا از طریق قفقاز جنوبی است.
