گروسی تنها چند ساعت پیش از این سفر به روزنامه لوموند گفته بود اعتماد میان آژانس و ایران باید “بازسازی شود، چیزی که امروزه از بین رفته است”. او تاکید کرده بود که این کافی و باورپذیر نیست که جمهوری اسلامی مدام تکرار کند “ما سلاح هسته‌ای نداریم” و بازرسان آژانس باید بتوانند این موضوع را راستی‌آزمایی کنند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
او در پیام خود تاکید کرد: «همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ارائه تضمین‌های معتبر درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، در زمانی که نیاز شدیدی به دیپلماسی وجود دارد، امری ضروری و غیرقابل چشم‌پوشی است.»
جمهوری اسلامی در عین حال از این که آژانس در مذاکرات با آمریکا بر سر برنامه اتمی حضورداشته باشد و نقش بازی کند، استقبال کرده است. خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع دیپلماتیک گزارش داده که گروسی شنبه آینده (۱۹ آوریل) برای شرکت در مذاکرات میان ایران و ایالات متحده دعوت شده است.
گروسی خود نیز در مصاحبه با لوموند هرگونه توافقی در مورد ایران را بدون مشارکت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی “تکه کاغذی بدون ارزش” دانسته است، زیرا نهایتا این آژانس است که باید هر توافقی را راستی‌آزمایی کند.
عباس عراقچی در واکنش به این سخنان گفت، ایران “تمایل دارد” به ماموریت گروسی برای “دور نگه داشتن آژانس از سیاست” اعتماد کند. او نیز در شبکه اکس نوشت که گفت‌وگوی “مفیدی” با گروسی داشته و آژانس می‌تواند در ماه‌های آتی “نقش مهمی در حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران ایفا کند”. بنا بر اظهارات عراقچی جمهوری اسلامی به یک “مدیرکل صلح” نیاز دارد.
کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه جمهوری اسلامی اما در واکنش به گروسی گفت: «هم اکنون برای راستی آزمایی زود است، اما اگر تفاهمی شکل بگیرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوع راستی‌آزمایی را انجام می‌دهد.»
گزارش به شورای حکام
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین سفر خود به ایران از زمان ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، برای چندمین بار گفت‌وگو و حل اختلافات پادمانی را در دستور کار خود دارد که از مدت‌ها پیش درباره آنها گزارش داده است.
او باید همچنین بر اساس آخرین قطعنامه شورای حکام آژانس علیه جمهوری اسلامی، یک گزارش جامع پیرامون وضعیت فعلی و آینده برنامه هسته‌ای ایران را در نشست آتی این شورا در ماه ژوئن، در اختیار اعضا قرار دهد.
در جریان نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در نوامبر سال گذشته میلادی این شورا به رافائل گروسی ماموریت داد تا بهار سال جاری میلادی (۲۰۲۵) گزارشی درباره مواردی که ایران هنوز به آنها پاسخ نداده است، ارائه دهد.
آلمان، بریتانیا و فرانسه هشدار دادند اگر تهران همچنان پاسخی ارائه ندهد، پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده خواهد شد و گزارش گروسی می‌تواند مبنایی برای دخالت شورای امنیت سازمان ملل باشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
انتظار می‌رود این گزارش قبل از ماه ژوئن منتشر شود و سفر گروسی به تهران نیز در همین رابطه است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش پیشین خود نسبت به افزایش قابل توجه تولید و انباشت اورانیوم با غنای بالا توسط ایران ابراز نگرانی جدی کرده و گفته بود، ایران “تنها کشور غیرهسته‌ای که چنین مواد هسته‌ای تولید می‌کند”.
گروسی همچنین گفته بود که جمهوری اسلامی “به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده تا سطوح نزدیک به تسلیحات برای ساخت چندین بمب هسته‌ای را دارد”.
یکی دیگر از نگرانی‌های جدی آژانس عدم دسترسی بازرسان این نهاد به سایت‌های غنی‌سازی است. آژانس بارها از عدم شفاف‌سازی جمهوری اسلامی در برنامه هسته‌ای‌اش انتقاد کرده است.
وجود ذرات اورانیوم غنی‌شده در سه سایت اعلام‌نشده، افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد که تا اسفند سال گذشته به ۲۷۴.۸ کیلوگرم رسیده و محدودیت دسترسی بازرسان به تأسیسات کلیدی مانند نطنز و فردو مواردی است که اگر حل نشود، احتمالا برای ایران هزینه‌ساز خواهد شد.
رافائل گروسی روز پنجشنبه ۲۸ فروردین، با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار کرد. نتیجه این دیدار هنوز روشن نیست. ارزیابی‌های تاکنونی نشان نمی‌دهد که گروسی این بار نیز پاسخ قانع‌کننده‌ای از ایران دریافت کند.
بازتعریف کردن توازن قوای منطقه؟
هم‌زمان با سفر گروسی به تهران، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز پنجشنبه ۲۸ فروردین، یعنی تنها چند روز مانده به دور دوم مذاکرات با آمریکا راهی مسکو شد. رسانه‌های ایران نوشتند این سفر “با پیام مستقیم رهبر انقلاب، نقطه عطفی در مناسبات تهران – مسکو و یک اقدام سنجیده در راستای بازتعریف توازن قدرت منطقه‌ای تلقی می‌شود”.
بنا بر گزارش رسانه‌های ایران ظاهرا جمهوری اسلامی امیدوار است که پیام علی خامنه‌ای به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به “فعال‌سازی یک کانال اعتمادساز با شریک راهبردی ایران در برابر فشار‌های فزاینده واشنگتن” منجر شود. این سفر همچنین باید نشانه تاکید ایران بر تداوم برنامه هسته‌ای خود و “مدیریت هم‌پوشانی منافع در حوزه‌هایی، چون قفقاز، غرب آسیا و نظام چندقطبی در حال شکل‌گیری و هشدار نسبت به اهداف غیر سازنده آمریکا در این خصوص” باشد.
گفته می‌شود که اعزام عراقچی به مسکو در این فضا، “صرفاً یک ابتکار دیپلماتیک نیست، بلکه نوعی انتقال پیام قدرت در قالب دیپلماسی هماهنگ است”.
جمهوری اسلامی مدعی است با اتکا به “ابزار‌های دیپلماتیک”، از جمله پیام خامنه‌ای، در حال “بازتعریف نقش خود به عنوان بازیگری با اراده مستقل، عمق منطقه‌ای و ظرفیت چانه‌زنی در نظم در حال گذار جهانی است”.
این در حالی است که ایران به عنوان یک “بازیگر ضدنظم” که بازوهای قدرت خود را در منطقه از دست داده و در وضعیت اقتصادی وخیمی به سر می‌برد، “ظرفیت” قابل ملاحظه‌ای برای چانه‌زنی در منطقه، در بازار جهانی و در “نظم فعلی جهان” ندارد.
به گفته اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، این سفر از قبل برنامه‌ریزی‌شده بود و قرار است عراقچی با همتای روسی خود سرگئی لاوروف پیرامون “روابط دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، و نیز مذاکرات غیرمستقیم اخیر با آمریکا با مقامات عالی روسیه گفت‌وگو و تبادل نظر کند”.
بسیاری بر این باورند که آمریکا از کارت اوکراین در مذاکرات با ایران استفاده خواهد کرد و روسیه “شریک راهبردی” قابل اعتمادی برای جمهوری اسلامی نیست. کما این که در ماده ۳ “توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه” به روشنی تاکید شده است “در صورتی که هر یک از طرف‌های متعاهد در معرض تجاوز قرار گیرد، طرف متعاهد دیگر هیچ کمک نظامی یا کمک دیگر را به متجاوز که به تداوم تجاوز کمک کند، ارائه نخواهد کرد.
روشن نیست دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و بخشی از تیم او که طرفدار مذاکره به جای اقدام نظامی هستند، آیا حاضرند در مقابل برنامه هسته‌ای ایران سازشی انجام دهند یا خیر. اما بیشتر ناظران روی یک نکته اتفاق نظر دارند و آن اینکه آمریکا روی سیاست منطقه‌ای ایران و تهدید إسرائيل سازشی نخواهد کرد.
