حالا چه می‌شود؟
دوره‌ای که تا انتخاب پاپ جدید ادامه دارد “سدیس‌واکانتس” نامیده می‌شود. مدت‌زمان این دوره را نمی‌شود دقیقا پیش‌بینی کرد. این واژه ریشه لاتینی دارد و در ترجمه‌ای تحت‌اللفظی به معنای “صندلی خالی” است.
روند امور پس از درگذشت پاپ در طول قرن‌ها بارها تغییر کرده، اما خطوط کلی آن همچنان ثابت مانده است. درگذشت پاپ، همانگونه که امروز اتفاق افتاد، توسط “کامرلنگو”، کاردینال خزانه‌دار، به همراه پزشکان تأیید می‌شود. کامرلنگوی کنونی، کوین فارل، کاردینال آمریکایی-ایرلندی است.
در گذشته رسم بر این بود که خزانه‌دار با چکش نقره‌ای کوچکی به‌آرامی سه بار بر پیشانی پاپ بی‌جان می‌کوبید و نام مسیحی (یا نام غسل تعمیدی) او را صدا می‌زد. در صورت نشنیدن پاسخ، پاپ رسما مرده اعلام می‌شد. تا به امروز رسم چنین بوده که پس از درگذشت پاپ، انگشتر مخصوص او (موسوم به حلقه ماهیگیر) از انگشتش بیرون کشیده می‌شود و از بین می‌رود. اتاق کار و اقامتگاه خصوصی او نیز مهر و موم می‌شود.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
تا پیش از انتخاب پاپ جدید، یعنی در دوره “سدیس‌واکانتس”، نباید هیچ تصمیم مهمی در واتیکان گرفته شود. تنها شمار معدودی از مسئولان در سمت‌های خود باقی می‌مانند. مدیران دبیرخانه دولت واتیکان که می‌توان آن را با دفتر صدراعظمی مقایسه کرد، و نیز رؤسای “دیکاستر”ها (نهادهایی مشابه وزارتخانه‌ها) با مرگ پاپ سمت‌های خود را از دست می‌دهند و فقط معاونان‌آنها مجاز به ادامه فعالیت خود هستند.
در این دوره هیأتی متشکل از کاردینال‌ها اداره امور جاری، به‌ویژه آماده‌سازی مراسم سوگواری و تدفین و نیز انتخاب جانشین پاپ، را برعهده دارند. در حال حاضر ۲۵۲ کاردینال وجود دارد که تا زمان انتخاب پاپ جدید، عهده‌دار اداره دولت واتیکان هستند.
خزانه‌دار واتیکان (کامرلنگو) با همراهی سه کاردینال دستیار، مسئول رسیدگی به دارایی‌ها و حقوق “سریر مقدس” است و در مسائل مهم هیأت کاردینال‌ها را نیز وارد موضوع می‌کند. راینهارد مارکس، کاردینال آلمانی، در مقام هماهنگ‌کننده شورای اقتصادی واتیکان، به شکل ثابت به عنوان پشتیبان کامرلنگو تعیین شده است. دو کاردینال دستیار دیگر، هر سه روز یک‌بار از میان حاضران به قرعه انتخاب می‌شوند.
در دوران “سدیس‌واکانتس” باید وضعیت موجود در مجموع حفظ شود. در صورتی هم که مقررات جدیدی وضع شوند، این مقررات فقط تا زمان انتخاب پاپ جدید اعتبار خواهند داشت.
مراسم سوگواری چگونه برگزار می‌شود؟
در حالی که رئیس هیأت کاردینال‌ها بیشتر مسئولیت زمینه‌سازی انتخاب پاپ جدید را برعهده دارد، کامرلنگو مسئول سازمان‌دهی و برگزاری مراسم سوگواری است. پاپ فرانسیس این مراسم را در سال ۲۰۲۴ ساده‌سازی کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
پیکر پاپ پس از مرگ در لباس مذهبی در یک تابوت به عبادتگاه خصوصی مکانی منتقل می‌شود که در آن درگذشته است. سپس تأیید آیینی مرگ و نیایش آغازین برگزار می‌شود که تنها با حضور چهار نفر انجام می‌گیرد. این چهار نفر کامرلنگو، رئیس هیأت کاردینال‌ها، مدیر اداره بهداشت واتیکان (در حال حاضر آندریا آرکانجلی) و مسئول تشریفات پاپ (اکنون اسقف اعظم دیه‌گو جووانی راولی) هستند. پس از این، دیگر افراد نزدیک به پاپ نیز می‌توانند با او وداع کنند.
در نهایت پیکر پاپ در یک آیین تشییع به کلیسای سن پیترو منتقل شده و در آنجا یک مراسم کوتاه عبادی برگزار می‌شود. در کنار تابوت، نه همچون پاپ بندیکت شانزدهم در سال ۲۰۲۳ بر میز تشییع، مردم از سراسر جهان امکان آن را خواهند یافت تا در روزهای بعد برای آخرین بار به فرانسیس ادای احترام کنند. در شامگاه پیش از مراسم طلب آمرزش و خاکسپاری، که تاریخ آن توسط کاردینال‌ها از پیش تعیین می‌شود، کامرلنگو در آیینی رسمی تابوت را می‌بندد.
مراسم تدفین معمولا چهار تا شش روز پس از درگذشت پاپ برگزار می‌شود. اگرچه در گذشته مرسوم بود که پاپ‌ها در کلیسای “سن پیترو” دفن شوند، اما برخلاف اسلاف فرانسیس، بندیکت شانزدهم از آلمان و پاپ ژان پل دوم از لهستان، او احتمالا نه در این کلیسا، بلکه در کلیسای سانتا ماریا ماجوره، یکی از مکان‌های محبوبش، به خاک سپرده خواهد شد. انتظار می‌رود که بسیاری از سران دولت‌ها و مقام‌های بلندپایه از سراسر جهان در مراسم وداع با پاپ حاضر شوند.
پس از خاکسپاری فرانسیس “نوون‌دیاله” آغاز می‌شود. در این دوره سوگواری نه‌روزه، مراسم و نیایش‌هایی مذهبی برای پاپِ درگذشته برگزار می‌شود. در این مرحله، تمام اعضای هیأت کاردینال‌ها بارها در پیش‌نشست‌های “مجمع انتخاب پاپ” موسوم به “کنکلاو” با یکدیگر ملاقات می‌کنند و در نهایت تصمیم می‌گیرند که “کنکلاو” اصلی چه زمانی آغاز شود.
جانشین فرانسیس چگونه تعیین می‌شود؟
حداکثر ۲۰ روز پس از درگذشت پاپ، کاردینال‌های زیر ۸۰ سال از سراسر جهان در واتیکان جمع می‌شوند تا در “مجمع انتخاب پاپ” (کنکلاو) شرکت کنند. این واژه ریشه در زبان لاتین دارد. در لاتین “Cum clave” به معنای “با کلید” است. انتخاب پاپ جدید به شکل کاملا محرمانه در کلیسای سیستین، زیر دیوارنگاره‌های معروف میکل‌آنژ، برگزار می‌شود. هرگونه ارتباط با خارج، در خصوص انتخاب پاپ، ممنوع است.
کاردینال‌ها توسط رئیس هیأت کاردینال‌های واتیکان به رم فراخوانده می‌شوند. رئیس هیأت قبلا از سوی کامرلنگو از درگذشت پاپ مطلع شده است. رئیس کنونی هیأت کاردینال‌ها، جووانی باتیستا ره، کاردینال ۹۱ سالهای است که انتصاب او به تازگی در این سمت تأیید شده است. او همچنین مرگ پاپ را به نمایندگان دیپلماتیک و سران دولت‌ها اطلاع می‌دهد.
“کنکلاو” می‌تواند پس از چند ساعت به پایان برسد، اما ممکن هم هست که هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. برای این روند محدودیت زمانی وجود ندارد. طولانی‌ترین انتخاب پاپ در پاییز ۱۲۶۸ میلادی آغاز شد و تازه پس از دو سال و نه ماه و دو روز، پاپ جدیدی به نام “گریگوری دهم” انتخاب شد.
در دوران کنونی اما معمولا این فرآیند نسبتا سریع پیش می‌رود. انتخاب پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۳ اندکی بیش از ۲۶ ساعت، پس از پنج دور رأی‌گیری، صورت گرفت. سلف او، بندیکت شانزدهم، در سال ۲۰۰۵ پس از چهار دور رأی‌گیری برگزیده شده بود.
بیشتر کاردینال‌های کنونیِ دارای حق رأی توسط پاپ فرانسیس منصوب شده‌اند. اما برخی از آنها نیز پیش‌تر از سوی پاپ بندیکت شانزدهم و پاپ ژان پل دوم انتخاب شده‌اند. بیشترین کاردینال‌ها از اروپا می‌آیند. پاپ فرانسیس تلاش ویژه‌ای کرد تا دیگر مناطق جهان نسبت به گذشته نمایندگان بیشتری در واتیکان داشته باشند.
در حال حاضر آلمان با سه کاردینال در انتخاب پاپ حضور خواهد داشت: گرهارد لودویگ مولر، مشاور سابق و معتمد بندیکت، راینهارد مارکس، اسقف اعظم مونیخ و فرایزینگ، و راینر ماریا وُلکی، اسقف اعظم کلن.
در “مجمع انتخاب پاپ” چه می‌گذرد؟
انتخاب پاپ جدید نیازمند اکثریت دو سوم آرای کاردینال‌ها است. نخستین دور رأی‌گیری در کلیسای سیستین در نخستین بعدازظهر آغاز می‌شود. ضرباهنگ این فرآیند در روزهای بعد به صورت دو دور رأی‌گیری در صبح و دو دور در بعدازظهر است.
طبق مقررات، هر کاردینال باید نامی را، به شکلی خوانا اما تا حد ممکن غیرقابل تشخیص، بر روی برگه رأی و زیر جمله Eligo in Summum Pontificem (من به عنوان پاپ اعظم انتخاب می‌کنم) بنویسد و برگه را در صندوق رأی بیندازد.
هنگام شمردن رأی‌ها هم نام‌ها خوانده شده و جدول خطی شمارش آرا تهیه می‌شود. سپس همه برگه‌های رأی با یک نخ به هم وصل شده و سوزانده می‌شوند. برای این کار در کلیسای سیستین دو کوره آهنی وجود دارد. در کوره قدیمی‌تر که از سال ۱۹۳۹ مورد استفاده قرار می‌گیرد، برگه‌های رأی سوزانده می‌شوند. در کوره دیگر که اولین بار از آن در انتخاب پاپ بندیکت در ۲۰۰۵ استفاده شد، با کمک مواد شیمیایی دود سیاه یا سفید تولید می‌شود. دود از هر دو کوره به دودکشی مشترک می‌رود که بر سقف کلیسای سیستین قابل مشاهده است.
اگر هیچ‌یک از کاندیداها اکثریت مورد نیاز را به دست نیاورند، دود سیاه به هوا می‌رود. دود سفید هم به این معناست که پاپ جدید انتخاب شده است. گاه اما رنگ دود به روشنی قابل تشخیص نیست.
در صورت طولانی شدن بیش از حد “کنکلاو”، روزهایی برای نیایش، تفکر و گفت‌وگوی کاردینال‌ها در نظر گرفته شده است. این روند گاه می‌تواند به یک بازی نسبی بر سر کسب قدرت تبدیل شود. در پی اندکی بیش از ۳۰ دور رأی‌گیری ناموفق، یک رأی‌گیری نهایی میان دو کاندیدایی برگزار خواهد شد که تا آن زمان بیشترین رأی‌ها را کسب کرده‌اند.
پس از انتخاب پاپ جدید چه در پیش خواهد بود؟
در صورت کسب اکثریت لازم، از کاندیدای پیروز پرسیده می‌شود که آیا انتخاب را قبول می‌کند یا نه. این معمولا اقدامی تشریفاتی است، اما گفته می‌شود که مثلا پاپ بندیکت شانزدهم برای پذیرش این مقام دچار تردید بوده است.
در صورت موافقت کاردینال منتخب، او به عنوان رهبر جدید کلیسای کاتولیک رم شناخته می‌شود و تا زمان درگذشت یا در موارد نادر، استعفا، در این مقام باقی می‌ماند. پس از انتخاب پاپ جدید، “کنکلاو” به پایان می‌رسد. در خارج از کلیسا، به محض مشاهده دود سفید، زنگ ناقوس‌ها به صدا در می‌آیند.
بلافاصله پس از انتخاب پاپ جدید، از بالکن کلیسای سن پیترو به تمام جهان اعلام می‌شود: “Habemus papam” (ما یک پاپ داریم). در این لحظه همچنین اعلام می‌شود که پاپ جدید چه نامی را برای خود برگزیده است. و سپس او از همین بالکن برای نخستین بار نیایش آیینی “Urbi et Orbi” (به شهر و به جهان) را به جا می‌آورد.
