از آنجا که منبع این انفجار هنوز مشخص نیست و کارشناسان نمی‌دانند دقیقا چه موادی منفجر شده و چه موادی در پی آن سوخته‌اند، نمی‌توانند به طور دقیق درباره پیامدهای زیست محیطی این فاجعه نظر دهند.
سایت “پیام ما” که در زمینه توسعه پایدار اطلاع‌رسانی می‌کند، در گفت‌وگو با دو کارشناس به پیامدهای احتمالی انفجار بندرعباس بر زیست بوم منطقه پرداخته است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
آریا وزیرزاده، عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه شیراز با تاکید بر این نکته که هنوز مشخص نیست چه موادی سوخته و وارد جو و آب شده‌اند و با فرض اینکه “بخش اعظم انفجار ناشی از احتراق ترکیبات نفتی و مشتقات آن بوده است” می‌گوید: «اگر این فرضیه ما درست باشد، دو نتیجه خواهد داشت؛ نخست اینکه بخش زیادی از این ترکیبات وارد جو شده‌اند و علاوه بر آلودگی‌های جوی و ایجاد مشکلات برای ساکنین منطقه، در نهایت از طریق نزولات جوی وارد دریا می‌شوند. دوم اینکه بخشی از دوده و ترکیبات هیدروکربنی که یا نسوخته‌اند یا به هر طریقی وارد جو نشده‌اند، در نتیجه عملیات لکه‌گیری و شستشو به دریا ریخته می‌شوند.»
به گفته این استاد دانشگاه، آلودگی‌های نفتی می‌توانند آسیب جدی به “جنگل‌های مانگرو، صخره‌های مرجانی، بسترهای جلبکی و دیگر گیاهان آبزی حساس به آلودگی وارد کرده و تعادل اکوسیستم دریایی را برهم بزنند”.
البته این کارشناس تاکید می‌کند که برخی باکتری‌ها و قارچ‌ها قادر به تجزیه این آلودگی‌ها خواهند بود اما ترکیباتی که ماندگاری بالایی دارند می‌توانند ته‌نشین شده و در سالهای آینده به تدریج آزاد شوند. در این صورت “یک منبع آلودگی پایدار و دائمی” ایجاد می‌شود که “نه‌تنها برای آبزیان، بلکه برای انسان نیز به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی این آبزیان مشکلاتی به همراه دارد”.
بیشتر بخوانید: منابع خبری: عامل انفجار بندرعباس سوخت جامد موشک بوده است
از جمله تاثیرات این آلودگی‌های پایدار بر روی انسان، تاثیر روی سیستم ایمنی بدن، سیستم عصبی و غدد درون ریز است.
این استاد دانشگاه اما راه‌حلی نیز برای جلوگیری از این مشکل ارائه داده و می‌گوید: «نخستین نکته این است که در فرآیند شست‌وشو و پاکسازی، نهایت دقت به عمل آید تا فاضلاب حاصل از شست‌وشو وارد دریا نشود. در صورتی که این مسئله رعایت شود، کمک قابل‌توجهی به جلوگیری از ورود آلودگی به دریا خواهد شد؛ در غیر این صورت، آلودگی‌ها وارد محیط دریایی شده و مشکلات گفته‌شده را ایجاد می‌کنند.»
تاثیر صدای انفجار بر پرندگان
“ایمان ابراهیمی” فعال محیط زیست درباره اثرات صدای ناشی از انفجار بر روی پرندگان منطقه به سایت “پیام ما” می‌گوید: «پرندگان در مواجهه با این شوک صوتی معمولاً منطقه را ترک می‌کنند. هرچند این ترک منطقه اثر دائمی ندارد و آنان به مرور بازمی‌گردند، اما با توجه به فصل زادآوری، این ترک موقت می‌تواند باعث از بین رفتن تخم‌ها و جوجه‌ها شود و در نتیجه یک چرخه تولیدمثل از دست برود.»
بیشتر بخوانید: انفجار بندرعباس؛ از “احتمال خرابکاری اسرائیل تا ریزپرنده‌ها”
به گفته این حفاظتگر، صدای انفجار می‌تواند بر گونه‌های جانوری دیگر هم تاثیر بگذارد و موجب فرار آنها از زیستگاه‌هایشان شود. همچنین به گفته او”اثرات بلندمدت انفجار به ورود آلودگی‌های شیمیایی به هوا و دریا مرتبط است که نظارت بر این اثرات به‌شدت دشوار است”.
کاهش باروری مهره‌داران
ایمان ابراهیمی به اثرات دیگر انفجار بندرعباس بر گونه‌های جانوری اشاره کرده و از جمله می‌گوید “بسیاری از مواد شیمیایی آزاد شده می‌توانند به کاهش باروری گونه‌های مهره‌دار، از جمله پرندگان، منجر شوند”. و متاسفانه این تغییرات باروری به راحتی قابل مشاهده نیستند و اثرات آن در بلندمدت پدیدار می‌شوند.
این حفاظتگر نتیجه می‌گیرد که “در چنین شرایطی، اهمیت نظارت‌های بلندمدت بیشتر نمایان می‌شود؛ زیرا تنها از طریق گردآوری و تحلیل مستمر داده‌ها می‌توان به نتایج معناداری در زمینه تأثیرات چنین وقایعی دست یافت”.
“هیچگونه آلودگی وارد خلیج فارس نشده”
هم‌زمان با این نگرانی‌ها، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان، گفته برای جلوگیری از ورود آلودگی ناشی از انفجار به آب‌های خلیج فارس، سدهای خاکی ایجاد شده و “این اقدامات موجب شد که هیچگونه آلودگی وارد خلیج فارس نشود”.
حبیب مسیحی تازیانی در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا تاکید کرده است: «هیچ نشت محسوسی یا انتشار مواد سمی در حادثه رخ نداده است و خوشبختانه با مدیریت دقیق، آثار آلودگی کنترل شده است.» او گفته برآورد میزان خسارت‌های زیست محیطی به “مراحل پس از مدیریت بحران” موکول شده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
این مقام مسئول درباره مواد رهاشده در طبیعت تنها به این نکته بسنده کرده که این مواد “مشتقات نفتی مثل قیر و ترکیبات مشابه” بوده‌اند.
مسیحی در ادامه گفته است: «برای جلوگیری از آلودگی خلیج فارس، سدهای خاکی در کانال اصلی ایجاد شد. ابعاد کانال مناسب مدیریت این کار بود و در طول حدود پنج تا شش کیلومتر، دو طرف کانال بسته شد. آب‌های مورد استفاده برای اطفای حریق هم به این کانال‌ها هدایت شد. با این شرایط حتی یک ذره از آلودگی‌ها وارد آب‌های ساحلی و دریایی نشد.»
مدیرکل حفاظت از محیط زیست هرمزگان همچنین تصریح کرد: «نشتی یا انتشار مواد سمی وجود نداشت و اغلب ترکیبات نفتی در کانتینرها موجود بود.»
با وجود این اظهارات تا زمانی که کارشناسان مستقل این داده‌ها را تایید نکنند، نمی‌توان درباره صحت و سقم آن نظر قطعی داد.
