پایان نامه دانشجوی ارشد عمران گرایش محیط زیست دانشگاه نوشیروانی بابل برای اولین بار در ایران به بررسی رد پای کربن در ساختمان سازی کشور پرداخت که شاید در دنیا تنها چند کشور چنین مطالعاتی را داشته‌اند؛ این مطالعه و تحقیق پرده از ارقام عجیب و نگران کننده‌ای برداشت که در موضوع تولید کربن و آب مصرفی در مدت بهره برداری از یک سازه وجود دارد؛ آماری که شاید تصور آن برای آلایندگی بسیار دور از ذهن باشد.مهتاب کوهی، نویسنده این پایان نامه در گفت و گو با ایسنا با اذعان بر اینکه ساخت یک سازه یک بار محقق شده ولی بهره برداری از آن تا مدتها ادامه خواهد داشت به ارقام بدست آمده از این تحقیق، اشاره و اظهار کرد: رد پای مقدار تولید کربن به ازای هر متر مربع از یک سازه بتنی برابر ۴۳۵.۵۵ کیلوگرم بوده که این رقم در مورد سازه‌های فولادی به ۴۵۶.۵۲ کیلوگرم خواهد رسید.وی، میزان تولید کربن در طول یکسال بهره برداری از ساختمان در اثر مصرف انرژی و سوخت را معادل ۳۷۱۶۰.۲۲ کیلوگرم برابر با ۶۹.۱۲ کیلوگرم در هر متر مربع ساختمان برآورد کرد و ادامه داد: این میزان تولید کربن پس از عایق کاری و تغییر جنس پنجره‌ها به ۱۱۳۴۵.۶۱ کیلوگرم در طول سال کاهش پیدا می‌کند.
وی در ادامه افزود: ردپای آب مصرفی برای هر سازه بتونی ۴.۷ و برای سازه‌های فولادی ۳.۸ متر مکعب تخمین زده شد ضمن اینکه این ارقام به طور کاملاً علمی و دقیق از ردپای این عناصر برای ساختمان سازی و مدت بهره برداری مشخص از آن به دست آمده و مورد استناد است.کوهی، علل انتخاب پایان نامه را کم توجهی به اثرات به مراتب زیاد آلایندگی ساختمان سازی نسبت به سایر آلاینده‌ها نظیر کارخانه‌ها و خودروها عنوان کرد و گفت: ساختمان سازی امروز صنعتی است که به لحاظ آلایندگی حداقل در ایران کمتر مورد توجه بود و قصد داشتیم تا به ارائه این آمار و ارقام نشان دهیم که یک ساختمان در طول مدت بهره برداری می‌تواند تا چه اندازه سبب افزایش گازهای گلخانه‌ای و پیشرفت گرمایش جهانی زمین شود.
این دانشجوی ارشد عمران محیط زیست عنوان پایان نامه را “عملکرد اکولوژیکی ساختمان سبز در اقلیم مازندران” معرفی کرد و با بیان اینکه این اولین تحقیق در زمینه رد پای کربن در ساختمان سازی است، خاطرنشان کرد: مرور پژوهش‌های منابع دیگر و تحقیقات سابق نشان می‌دهد که این تحقیق برای اولین بار در کشور انجام شده و تاکنون مطالعه‌ای برای مجموع ساختمان محاسبه نشده است.کوهی با تصریح اینکه سازمان نظام مهندسی تمایلی به اجرایی کردن این تحقیق به عنوان یک دستور العمل ندارد، تاکید کرد: تلاش‌هایی برای مطرح کردن و اجرایی شدن این تحقیق در سازمان نظام مهندسی استان از طریق اساتید انجام شد اما این نهاد بیشتر به دنبال ساخت و ساز است.
آلایندگی و هدر رفت انرژی زیاد ساختمان سازی
عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل، نیز مبحث ردپای اکولوژیکی عناصر را موضوعی مصطلح و رایج در دنیا دانست و گفت: نمونه مشابه این تحقیق در کشور سریلانکا برای اقلیم آنها انجام شد و در واقع هدف اصلی تحقیق، نشان دادن میزان آلایندگی ساختمان‌های کشور و میزان فراوان انرژی مصرفی در ساختمان‌ها به مدیران و مسئولان کشور است.عزیر عابسی رقم محاسبه شده تحقیق ردپای کربن و آب در ساختمان‌ها را غیر قابل مقایسه و بسیار بیشتر از مقدار موجود در رژیم غذایی و خودرو عنوان کرد و افزود: میزان تولید دی اکسید کربن در چرخه ساختمان سازی از تولید سیمان و کاشی گرفته تا ایجاد سازه فولادی یا بتنی و حتی سیستم‌های گرمایشی منازل، چنان عدد بزرگی است که نشان می‌دهد کوچک‌ترین ساخت و ساز تأثیرات محیط زیستی بسیار عظیمی به دنبال دارد.وی با تصریح اینکه اگر رعایت اصول و مدل ساختمانی با نصب پنجره‌ها دو جداره، سیستم‌های عایق کاری و بسیاری تمهیدات دیگر شکل گیرد در اقلیم مازندران برای یکسال تا ۷۰ درصد می‌توان انرژی را ذخیره کرد، ادامه داد: این مقدار با محاسبه ۳۰ سال عمر مفید ساختمان رقمی بزرگ در ذخیره انرژی و کاهش هدر رفت آن محسوب شده که علاوه بر جبران هزینه اولیه ساخت در کاهش اثرات زیست محیطی آن سازه بسیار تأثیرگذار خواهد بود.وی با ذکر مثالی در تشریح این مطلب به بررسی مشکل آلودگی هوا در کلانشهر تهران پرداخت و تاکید کرد: تهران همیشه در زمستان مشکل آلودگی هوا دارد با وجود اینکه خودروها که همان خودروها هستند، آنچه به آلودگی هوا دامن زده در واقع گرم کردن خانه‌ها با مصرف سوخت بالاست که در نهایت باعث تشدید آلودگی به میزان ۳۰ تا ۴۰ درصد در زمستان می‌شود.
الزام بکارگیری برچسب انرژی برای ساختمان‌ها
دبیر کارگروه تخصصی پسماند و محیط زیست اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران خواستار الحاق رعایت اصول ساخت در آئین نامه ساختمانی جهت جلوگیری هدر رفت انرژی و کاهش آلایندگی شد و یادآور شد: پس از زلزله رودبار و حجم عظیم آوار بود که رعایت مسائل ایمنی در برابر زلزله برای ساخت و سازها در نظر گرفته شد و انتظار داریم نگاه حاکمیتی بر رعایت اصول محیط زیستی در ساخت و ساز تاکید و نظارت کند تا ساختمان‌ها به ویژگی برچسب انرژی مجهز شوند.عابسی، برچسب انرژی برای ساختمان‌ها را ملاک مناسبی برای ارزش گذاری آنها اعلام و تصریح کرد: شاید ۱۰ سال پیش برچسب انرژی برای محصولات، یک فاکتور بی ارزش بود اما با تاکید نگاه حاکمیتی اکنون شاهدیم که خانواده‌ها در خرید لوازم خانگی بر روی آن تکیه می‌کنند زیرا این موضوع کاملاً تفهیم شده که افزایش کیفیت با کاهش مصرف رابطه مستقیم دارد.
وی با اشاره به اینکه رعایت مصرف انرژی با استفاده از برچسب قریب به ۱۵ سال است که در دنیا رعایت می‌شود، گفت: قطعاً اگر ساختمان‌ها متناسب با موارد فنی ساخت و ساز دارای برچسب انرژی باشند هدر رفت انرژی و در نتیجه آلایندگی به مراتب کاهش خواهد یافت.این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه، مطابق آمار، مطالب و اسناد تبیین شده شخص اول محیط زیستی استان را رئیس سازمان نظام مهندسی قلمداد کرد و افزود: در سازمان محیط زیست بیشتر تلاش‌ها معطوف حیات حیوانات و بقای موجودات و حفظ منابع طبیعی است اما اینجا صحبت از صدور صدها هزار پروانه ساختمانی بوده که اگر ساختمان سازی اصولی لحاظ شود تأثیراتی به مراتب بیشتر در حفظ محیط زیست خواهد گذاشت.عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با توجه به تجربه شخصی خود اظهار کرد: در کشور آمریکا به این نتیجه رسیدند که تخریب یک ساختمان و ساخت و ساز به جای آن مخاطرات زیست محیطی به مراتب بیشتری نسبت به حفظ همان بنا دارد، در نتیجه اسکلت سازه مقاوم ساخته شده و تنها بخش‌های ظاهری سازه، اصلاح و ارتقا می‌یابد هم چنان که سازه‌هایی با قدمت بیش از ۱۵۰ سال هم اکنون مورد استفاده ساکنین آن است.
عابسی میانگین عمر ساختمان‌های کشور را حدود ۲۰ سال عنوان کرد و در رابطه با هزینه سنگین و نادرست ساختمان سازی با مصارف بالای مصالح خاطرنشان کرد: ضعف بالای ساخت و ساز در کشور تا آنجایی است که برای گرم و خنک کردن آن در فصول مختلف بیشترین نرخ مصرف انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.وی با استناد به آمار سرانه مصرف انرژی در ایران، مقدار آن را تا ۲ برابر بیشتر از معیار جهانی اعلام و اظهار کرد: محاسبات تحقیق فوق برای اقلیم مازندران صحت آمار فوق را تائید می‌کند چنان که اعداد و ارقام بزرگِ پژوهش، بر لزوم بهینه سازی ساخت و ساز به جهت صرفه اقتصادی اشاره می‌کند.این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه، میزان بالای ردپای کربن در ساختمان سازی را غیر قابل مقایسه با محصولات کشاورزی، جابه جایی خودروها و هواپیماها، کامپیوتر سازی و انواع خدمات دیگر دانست و هشدار داد: اعدادی که برای ردپای مصرف آب نیز در این مطالعه به دست آمده حاکی از جدی بودن موضوع و بر لزوم چاره‌جویی در این حوزه تاکید می‌کند.
عابسی با بیان اینکه مازندران دارای آمار بالای ساخت و ساز با استفاده از معادن قرضه نظیر سیمان نکا و مصالح رودهای هراز و تجن است، تصریح کرد: پشت همه این ساخت و سازها با انبوه مصالح، آهن آلات و فولاد مصرف شده اثرات نامطلوب محیط زیستی وجود دارد که معتقدم اگر تنها ۵ درصد در ارتقای سازه‌ها تلاش کنیم تأثیر ۵۰ درصدی در انتهای کار تجربه خواهیم کرد زیرا مصرف نهاده‌ها و کربن در ساخت بالا است.دبیر کارگروه تخصصی پسماند و محیط زیست اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران با یادآوری اینکه اعداد و ارقام به دست آمده مخصوص اقلیم مازندران است و این اعداد قطعاً در مناطق خشک کشور پایین‌تر خواهد بود، گفت:مازندران منطقه‌ای است که ساختمان‌ها در آن با مصالح زیاد ساخته شده و استفاده از اسکلت‌های بتونی و مصالحی نظیر گچ برای زیباسازی کاربرد بیشتری دارد که این شیوه به هیچ وجه در جنوب کشور مرسوم نیست و احتمال اینکه ارقام به دست آمده بیشتر میزان ممکن در کشور باشد وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل به استناد آمار اوج مصرف انرژی در تابستان اشاره و خاطرنشان کرد: از ۶۰ هزار مگاوات برق مصرفی کشور ۲۱ هزار مگاوات برای خنک کننده ها و کولرها مصرف شده که تقریباً ۳۵ درصد میزان مصرف را شامل می‌شود و اگر اصلاح اصول خانه سازی مورد توجه قرار گیرد قطعاً این رقم به نصف کاهش پیدا خواهد کرد.وی، رقم خنک کنندگی و استفاده از انرژی برای کولرها در دبی را ۵۰ درصد اعلام و تاکید کرد: اگر تنها کمی ملاحظات ساخت را از پایه رعایت کنیم و این اعداد و ارقام کمتر شده و به نسبت آلایندگی نیز کاهش خواهد یافت.عابسی با بیان اینکه از ۱۰۰ درصد انرژی تولیدی کشور تنها ۲۰ درصد سهم صنایع و کمتر از ۱۰ درصد به کشاورزی اختصاص دارد گفت: بیش از ۷۰ درصد انرژی به وسیله ساختمان‌ها بلعیده شده و چنانچه تنها بتوانیم درصد ناچیزی در ارتقا ساختمان‌ها بکوشیم قطعاً در آن سوی معادله مشکلات زیست محیطی و انرژی مرتفع خواهد شد.
