کارشناسان وضعیت اینترنت در ایران را “فاجعه‌بار” می‌دانند و از افزایش کاربران اینترنت ماهواره‌ای به‌ویژه استارلینک به “بیش از صدهزار نفر” خبر می‌دهند. ایران از لحاظ رتبه کیفیت اینترنت در قعر جدول ۱۰۰ کشور دنیا قرار دارد.رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت “انجمن تجارت الکترونیک تهران” از افزایش چشمگیر شمار کاربران اینترنت ماهواره‌ای به‌ویژه استارلینک خبر داد.
پویا پیرحسینلو با اشاره به اینکه “بیش از ۳۰ هزار دستگاه استارلینک در ایران” فعال هستند، تاکید کرد: «احتمالاً تعداد کل کاربران استفاده‌کننده اینترنت ماهواره‌ای بیش از ۱۰۰ هزار کاربر است که نشان می‌دهد در آینده شاهد رشد بیشتر استفاده از این تکنولوژی در کشور خواهیم بود.»
او این سخنان را در نشست رونمایی از “چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران” که از سوی این انجمن با همکاری “کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران” برگزار شده بود، بیان کرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
به گزارش ایلنا، این فعال حوزه تجارت الکترونیک تأکید کرد که گرچه استارلینک دسترسی ایرانی‌ها به اینترنت را آسان‌تر می‌کند، اما در عین حال «گران‌ترین روش دسترسی به اینترنت است که اقتصاد ارتباطات را نابود می‌کند، صدها میلیون دلار ارز را از کشور خارج می‌کند و امید مردم را برای اینکه از داخل کشور اتفاقی برای ارتقای اینترنت بیفتد از بین می‌برد.»
ایران یکی از سه کشور با “بدترین کیفیت اینترنت”
به گزارش مجله اینترنتی zoomit که اطلاعات جامع‌تری را از نشست مذکور منتشر کرده، طبق گزارش چهارم انجمن تجارت الکترونیک که به تابستان و پاییز سال ۱۴۰۳ مربوط می‌شود، ایران جزو سه کشوری است که “بدترین کیفیت اینترنت” را دارد. بر اساس دادههای این گزارش، محدودترین اینترنت دنیا پس از چین متعلق به ایران است.
چهارمین گزارش انجمن تجارت الکترونیک در خصوص “کیفیت اینترنت در ایران” نخستین گزارشی است که این انجمن در دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان منتشر می‌کند.
پزشکیان با وعده‌هایی از جمله رفع فیلترینگ و لغو حجاب اجباری توانست در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی شمار زیادی از مردم را به شرکت در دور دوم انتخابات ترغیب کند و پیروز شود.
نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک، تصریح می‌کند که این تشکل اقتصادی چه در هنگام و چه پس از ارائه سه گزارش پیشین با “برخوردهای قهری از سمت دولت” مواجه شده است. او در عین حال ابراز امیدواری کرده که “در دولت جدید همراهی بیشتری با این گزارش‌ها وجود داشته باشد.”
اینترنت ایران در قعر جدول ۱۰۰ کشور برتر دنیا
نیما قاضی وضعیت اینترنت در ایران را به عنوان “اصلی‌ترین و مهم‌ترین بستر” کار فعالان حوزه تجارت الکترونیک “فاجعه‌بار” ارزیابی کرده است.
“انجمن تجارت الکترونیک” کیفیت اینترنت ایران در گزارش‌های خود را از میانگین سه شاخص “سرعت، اختلالات و محدودیت‌ها” محاسبه می‌کند.
پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت این انجمن، در خصوص گزارش اخیر درباره رتبه ایران در شاخص کیفیت اینترنت گفته است: «طبق آخرین داده‌ها، همچنان کیفیت اینترنت بسیار بسیار بدی داریم و در قعر جدول ۱۰۰ کشور برتر دنیا قرار داریم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
پیرحسینلو افزوده است: «رتبه ایران از نظر کیفیت اینترنت در میان ۱۰۰ کشور ۹۸ است. یعنی ایران در این جدول بعد از کوبا و ترکمنستان از آخر جدول در رتبه سوم قرار دارد».
این فعال اقتصادی با اشاره به محدودیت‌های مختلف در حوزه اینترنت، رفع آنها “یعنی برداشتن فیلترینگ” را از جمله عواملی دانسته که “می‌تواند تأثیر فوری و آنی بر کیفیت اینترنت داشته باشد و آن را ارتقا دهد.”
روند صعودی استفاده از استارلینک
پویا پیرحسینلو در ادامه با اشاره به گسترش استفاده از اینترنت ماهواره‌ای، به‌ویژه استارلینک، از ابتدای سال ۲۰۲۴ در ایران، درباره آینده آن گفته است: «با روندی که وجود دارد در پایان سال ۲۰۲۵ احتمالاً مشترکین استارلینک از مشترکین فیبر نوری بیشتر خواهد شد. البته این پیش‌بینی دقیق و علمی نیست، صرفاً بر اساس روند گسترش اینترنت ماهواره‌ای در ایران این تخمین زده می‌شود.»
بحث اینترنت ماهواره‌ای به‌ویژه استارلینک در ایران پس از قتل مهسا ژینا امینی و در پی آن آغاز جنبش “زن، زندگی، آزادی” در نخستین روزهای پاییز ۱۴۰۱ و قطع اینترنت و گسترش فیلترینگ از سوی حکومت جمهوری اسلامی بالا گرفت.
همان زمان یکی از همکاران دویچه وله فارسی در شبکه اجتماعی اکس(توییتر سابق) از ایلان ماسک، مالک شرکت اسپیس‌ایکس که پروژه عظیم اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را راه‌اندازی کرده بود، پرسید که آيا امکان فنی فراهم کردن استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای مردم ایران وجود دارد؟ ایلان ماسک که در آن زمان هنوز مالک توییتر نبود، در پاسخ به این پرسش نوشت: «برای معافیت از تحریم و راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای در ایران درخواست خواهیم کرد.»
ظرف کمتر از ۲۴ ساعت پس از اعلام آمادگی او برای درخواست معافیت از تحریم‌های مرتبط با ایران با هدف ارائه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز از امکان‌پذیر بودن صادرات برخی تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای به ایران خبر داد.
ایلان ماسک اواخر دسامبر ۲۰۲۲ از وجود حدود ۱۰۰ دستگاه فعال استارلینک در ایران خبر داد، اما وال‌استریت‌ژورنال در آن زمان تعداد این دستگاه‌ها در ایران را ۲۰۰ عدد برآورد کرده بود. رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی ارتباطی نیز پس از ایلان ماسک اعلام کرد که تعداد ۸۰۰ دستگاه فعال استارلینک قاچاق در ایران وجود دارد.
مقایسه‌ای گذرا میان رقم صدهزاری کنونی شمار کاربران اینترنت ماهواره‌ای به‌ویژه استارلینک، با ۱۰۰ تا ۸۰۰ دستگاه فعال استارلینک در حدود دو سال پیش، نشانگر رشد چشمگیر و صعودی استفاده از این نوع اینترنت در ایران برای دور زدن محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ است.
گرچه رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک در نشست “چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران” از “بهبود حداقلی” وضعیت اینترنتی کشور سخن گفته، اما تأکید کرده است که این وضعیت “هنوز به وضعیت شهریور ۱۴۰۱”، یعنی پیش از آغاز جنبش سراسری “زن، زندگی، آزادی” باز نگشته است.
قاضی قوی‌تر از رئیس‌جمهور
پویا پیرحسینلو همچنین با اشاره به “روند کند و فرسایشی” رفع فیلترینگ به عنوان “یکی از بدترین اتفاق‌های ۶ ماه اخیر” می‌گوید: «چطور یک قاضی تا حدی اختیارات دارد که یک حکم او منجر به فیلتر شدن پلتفرمی مثل تلگرام می‌شود اما رئیس‌جمهور لازم است ماه‌ها تلاش کند تا فیلترینگ برداشته شود.»
چهارمین گزارش “کیفیت اینترنت در ایران” به موضوع قطعی برق و نقش آن در اختلال‌های اینترنتی نیز پرداخته است. پیرحسینلو می‌افزاید: «فرسودگی یا ناکارآمدی تجهیزات ذخیره‌کننده برق پس از هر بار قطعی برق باعث می‌شود اینترنت موبایل و حتی آنتن موبایل کاربران با اختلال مواجه شود.»
ایران با بحران شدید کمبود برق مواجه است. مقام‌های جمهوری اسلامی به جای بحران از واژه “ناترازی” استفاده می‌کنند. ایران می‌بایست از بیش از یک دهه پیش بدین‌‌سو سالانه دستکم هفت درصد به تولید برق خود اضافه می‌کرد تا جوابگوی رشد مصرف برق و برآورده کردن نیازهای شهروندان می‌شد. اما از سال ۱۳۸۹ به این طرف رشد مصرف برق کشور همواره دو برابر رشد تولید آن بوده است. بدین ترتیب ایران اکنون با حجم عظیمی از کسری برق مواجه شده است.
ایران در رتبه ۹۵ “شاخص کیفیت زندگی دیجیتال” در میان ۱۲۱ کشور
از دیگر مباحث مطرح‌شده در گزارش مزبور شاخص کیفیت زندگی دیجیتال در ایران است. طبق این گزارش، ایران در “شاخص کیفیت زندگی دیجیتال” در میان ۱۲۱ کشور در رتبه ۹۵ قرار دارد.
این در حالی است که به گفته حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک، ایران “در حوزه استعداد نیروی انسانی در جهان” در رتبه سوم قرار دارد.
حمیدرضا احمدی تصریح می‌کند: «با استناد به این آمار می‌توانیم تأیید کنیم که فیلترینگ و کیفیت پایین اینترنت یکی از دلایلی است که منجر به مهاجرت متخصصان از کشور می‌شود.»
آمار مهاجرت ایرانیان در سال‌های اخیر به گواه منابع خود جمهوری اسلامی شگفت‌آور است. از جمله مصطفی معین، رئیس انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری، چهارشنبه گذشته، ۱۲ دی‌ماه، تمایل استادان ایرانی به مهاجرت را ۵۳ درصد، پزشکان و پرستاران را ۴۵ درصد، دانشجویان و دانش‌آموختگان را ۴۰ درصد عنوان کرده و تعداد پزشکان ایرانی شاغل در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OCED) را بیش از ۱۰ هزار نفر اعلام کرده بود.
وزیر اسبق علوم جمهوری اسلامی گفته بود: «فقط ۱۶ درصد ایرانی‌ها به مهاجرت فکر نمی‌کنند.»
