تهران مقامات واشنگتن را تحت فشار قرار داده است تا قبل از اجرای کامل توافق پیشنهادی برای احیای توافقنامه هسته‌ای برجام، تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد آثار اورانیوم یافت‌شده در سه سایت اعلام‌نشده را متوقف کند و پرونده آن را ببندد.
به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
با این حال، ایالات متحده و سه کشور اروپایی این موضع را رد می‌کنند. آنها استدلال می‌کنند که تحقیقات تنها زمانی می‌تواند به نتیجه برسد که ایران پاسخ‌های رضایت‌بخشی به آژانس مستقر در وین داده باشد.
این منابع به خبرگزاری رویترز گفتند، ایران میگوید، تا زمانی که تحقیقات بسته نشده باشد، توافق را اجرا نخواهد کرد و این سوال اساسی را برمی‌انگیزد که آیا آژانس این تحقیقات را متوقف میکند، و آیا ایران اصولا وارد این توافق گسترده‌تر خواهد شد یا خیر.
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه ۷ شهریور (۲۹ اوت) در یک نشست خبری، چهار شرط برای احیای برجام و بازگشت ایران به توافق هسته‌ای را عنوان کرد.
بیشتر بخوانید: مدیر کل آژانس اتمی: در گرفتن پاسخ از ایران به هیچ وجه کوتاه نمی‌آییم
به گزارش ایسنا، رئیسی شروط چهارگانه را “تضمین‌های اطمینان‌آور، راستی‌آزمایی عینی و عملی، رفع پایدار تحریم‌ها و بسته‌شدن ادعاهای سیاسی درباره پادمان” عنوان کرد.
منظور رئیسی از “ادعاهای پادمانی” به پرسش‌های آژانس در مورد منشاء آثار اورانیوم یافت‌شده در سه سایت اعلام‌نشده ایران بازمی‌گردد. به گفته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی، ایران تاکنون پاسخی قانع‌کننده در مورد منشاء این آثار اورانیوم نداده است.
برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل و فصل تحقیقات این مسئله “پادمانی” یک امر حیاتی است، زیرا آژانس به دنبال این تضمین است که طرف‌های معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، مواد هسته‌ای که می‌تواند برای ساختن سلاح اتمی استفاده شود را مخفی نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: “نزدیک‌تر” شدن توافق ایران و آمریکا در “چهار مرحله و ۱۶۵ روز”
با اینکه یک مقام ارشد آمریکایی هفته گذشته گفته بود که ایران اساساً برخی از موانع اصلی احیای توافق برجام، از جمله مسئله آژانس را کنار گذاشته است، به نظر می‌رسد شروط جدید ایران مانع دیگری ایجاد کرده است.
یک مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفت: «ایران در ابتدا خواهان این تعهد بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقات پادمانی آژانس را تا تاریخ معینی تکمیل کند.»
این مقام آمریکایی افزود: «ایران بازگشت و اعلام کرد که اگر مسائل پادمانی تا روز اجرای مجدد حل نشود، این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که اقداماتی را که برای محدود کردن برنامه هسته‌ای خود قرار است در آن تاریخ انجام شود، را انجام ندهد.»
دیپلمات‌ها گفته‌اند، پیش‌نویس احیای توافقنامه برجام مراحلی را پیش‌بینی کرده است که در روز اجرای مجدد به اوج خود می رسد – اشاره‌ای به روز اجرای توافق اولیه، زمانی که آخرین اقدامات هسته‌ای و تحریم‌ها اجرایی شد.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز چهارشنبه گذشته گفت: «در صورت احیای توافق برجام، تحقیقات آژانس باید قبل از روز اجرای مجدد بسته شود.»
این مقام آمریکایی گفته است، در صورتی که تهران تا آن زمان با آژانس همکاری نکند، رهبران ایران می‌توانستند با یک انتخاب روبرو شوند: «یا از تأخیر یا حتی لغو تحریم‌های مورد انتظار انصراف جویند و یا با وجود ادامه تحقیقات در مورد پرونده‌های باز، به اجرای توافق ادامه دهند.»
چهار احتمال
ایران وجود یک برنامه مخفی تولید سلاح هسته‌ای را انکار میکند، اما اطلاعات دیگر آژانس، از جمله مطالبی که اسرائیل میگوید از “آرشیو” آثار گذشته ایران کشف کرده است، سؤالاتی را در مورد این موضوع ایجاد کرده‌اند.
به گزارش رویترز، با توجه به امتناع غرب از تعهد به بستن تحقیقات در یک تاریخ مشخص، و اصرار ایران که در صورت فعال ماندن آنها توافق را به طور کامل اجرا نخواهد کرد، به نظر می‌رسد حداقل چهار نتیجه احتمالی می‌تواند وجود داشته باشد.
بر اساس احتمال نخست، ایران نگرانی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به موقع برآورده میکند و توافق ۲۰۱۵ برجام دوباره احیا می‌شود.
بیشتر بخوانید: احیای برجام؛ بورل: ما به لحظه حساس رسیدیم، خوش‌بین هستم
بر اساس احتمال دوم، تهران در برآوردن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از برداشتن گام‌های هسته‌ای برای به سرانجام رساندن توافق امتناع می‌ورزد و واشنگتن نیز از کاهش تحریم‌های پیش‌بینی‌شده در مرحله نهایی توافقنامه خودداری میکند.
با این حال، محدودیت‌های هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها که در مراحل اولیه توافق پیشنهادی ارائه می‌شود، اتفاق می‌افتد.
یک منبع آگاه گفت: «آن‌طور که من درک می‌کنم، ایرانی‌ها غنی‌سازی با درجه بالا، یعنی ۲۰ درصد و ۶۰ درصد را متوقف می‌کنند و ایالات متحده برخی تحریم‌ها را کاهش خواهد داد، البته این تحریم‌ها بسیار اندک و نه چندان مهم است.»
یک مقام آمریکایی و یک مقام ایرانی گفته‌اند، با این حال، این احتمال وجود دارد که زمان‌بندی توافق هسته‌ای تمدید شود و به ایران زمان بیشتری بدهد تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در صورت صلاحدید خود راضی کند و تکمیل توافق را به تأخیر بیندازد.
بیشتر بخوانید: بلومبرگ: حل اختلافات آمریکا و ایران در برجام احتمالا چند هفته طول می‌کشد
مقام آمریکایی گفته است، در متن پیش‌نویس ماده‌ای وجود دارد، که به موضوع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط نمی‌شود، مبنی بر اینکه به ایران یا آمریکا اجازه می‌دهد تا درخواست تاخیر در روز اجرای مجدد را داشته باشند.
بر اساس سناریوی سوم، تهران ممکن است توافق را اجرا کند، حتی اگر تحقیقات آژانس باز بماند، سیاستی که ممکن است برای رهبران ایران فروختن آن در داخل مشکل باشد.
به اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
احتمال چهارم ممکن است این باشد که فشار سیاسی ممکن است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را وادار کند که تحقیقات را ببندد، حتی اگر از پاسخ‌های ایران راضی نباشد، اگرچه مقامات آمریکایی می‌گویند که آنها آژانس را تحت فشار قرار نخواهند داد.
هنری روم، تحلیلگر گروه اوراسیا در این رابطه میگوید که اگر توافقی صورت گیرد، احتمال اجرای آن بیشتر از عدم اجرای آن است. او اما می‌افزاید که امروز نسبت به سال ۲۰۱۵ عدم اطمینان بسیار بیشتری حاکم است.
