کشته شدن حسن نصرالله، رهبر ۶۴ ساله گروه تروریستی حزب‌الله لبنان و مهم‌ترین عامل گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در خاورمیانه در عملیاتی که اسرائیل آن را “نظم تازه” نامید، معادلات سیاسی خاورمیانه را به کلی تغییر می‌دهد.تایید رسمی کشته شدن سیدحسن نصرالله، رهبر ۶۴ ساله گروه تروریستی حزب‌الله لبنان و مهم‌ترین عامل گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در خاورمیانه، بسیاری از ناظران سیاسی را با پرسش‌های گوناگونی درباره آینده معادلات سیاسی خاورمیانه روبرو کرده است.
اسرائیل در روز شنبه ۲۸ سپتامبر (۷ مهر) اعلام کرد که حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله در عملیاتی با نام “نظم تازه” کشته شده است.
گروه حزب‌الله لبنان، اگرچه تاریخچه‌ای طولانی دارد اما در سال‌های اخیر، به ویژه پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه و همچنین در جریان حمایت از گروه تروریستی حماس در حمله هفتم اکتبر، نقش مهمی در تحولات خاورمیانه داشته است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
نصرالله در سال ۱۹۶۰ میلادی (۱۳۳۹ شمسی) در خانواده‌ای شیعه در محله شرشبوک در شمال بیروت متولد شد. او پس از نقل مکان به جنوب لبنان به تحصیل در رشته الهیات پرداخت و پیش از آن که به یکی از پایه‌گذاران گروه حزب‌الله تبدیل شود، در ۱۵ سالگی به یک سازمان سیاسی و شبه‌نظامی شیعی به نام “جنبش امل” پیوسته بود.
بیشتر بخوانید: پیام خامنه‌ای درباره حملات اسرائیل به لبنان
در همین زمان بود که گروه حزب‌الله در تابستان سال ۱۹۸۲ میلادی و مقارن با ورود نیروهای اسرائیلی به جنوب لبنان توسط اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاسیس شد. با این حال، عمر رهبری بنیان‌گذار حزب‌الله، عباس الموسوی چندان به درازا نکشید و او در سال ۱۹۹۲ در جریان حمله هلیکوپتری ارتش اسرائیل کشته شد. رخدادی که نصرالله را به مقام دبیرکلی این گروه رساند و دفتر جدیدی در تحولات خاورمیانه و نیز در بروز آشوب‌ها و ترورها و جنگ‌های طولانی گشود.
حزب‌الله لبنان که به فاصله کمی پس از وقوع انقلاب اسلامی و ظهور روح‌الله خمینی تاسیس شده بود، نخستین سازمانی به شمار می‌رفت که حکومت جدیدالتاسیس ایران، از آن به عنوان یک گروه نیابتی و اهرمی برای برای صدور انقلاب اسلامی حمایت کرد.
بیشتر بخوانید: جنگ‌های آینده خاورمیانه فقط جنگ با گلوله و موشک نخواهند بود
این گروه که بعدها در فهرست تروریستی بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا قرار گرفت، بر اساس مانیفست خود که در سال ۱۹۸۵ میلادی صورت‌بندی شد خود را یک “جنبش مقاومت شیعی” می‌داند که عهد بسته “کشورهای غربی را از لبنان بیرون کند، اسرائیل را از بین ببرد و با رهبر جمهوری اسلامی بیعت کند.”
حسن نصرالله تنها به فاصله دو روز پس از کشته شدن سید عباس موسوی ۳۹ ساله، رهبر پیشین این گروه، به سمت دبیرکل این گروه انتخاب شد و به گسترش سیستماتیک توان نظامی و سیاسی این گروه تحت حمایت مالی و لجستیکی حکومت ایران پرداخت. از این زمان در حدود پنج سال طول کشید تا در نهایت، ایالات متحده آمریکا گروه حزب الله را در فهرست سازمان‌های تروریستی خود قرار دهد.
حزب‌الله لبنان در این سال‌ها از نگاه هوادارانش، به یک “گروه مقاومت” تبدیل شده بود که با یک جنگ فرسایشی، موفق شده بود نیروهای اسرائیلی را در سال ۲۰۰۰ از جنوب لبنان بیرون براند.
نصرالله به ویژه پس از کشته شدن پسرش در جنگ با اسرائیل در سال ۱۹۹۷ و پس از عقب نشینی اسرائیل از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ میلادی، برای هواداران این گروه در لبنان اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد. اوج درگیری حزب‌الله با اسرائیل اما به سال ۲۰۰۶ میلادی باز می‌گردد که این گروه در جنگ ۳۳ روزه، لبنان را به جنگی ویرانگر کشاند و منجر به خسارت مالی و جانی گسترده‌ای برای این کشور شد.
حزب‌الله لبنان، با آغاز انقلاب سوریه علیه بشار اسد، دیکتاتور دمشق، در جنبشی اعتراضی که بعدها به جنگی داخلی تبدیل شد، به سود اسد وارد جنگ شد و با حمایت تسلیحاتی روسیه و حکومت ایران، در نهایت به بهای صدها هزار کشته و مجروح و آواره، از سقوط اسد که در آن زمان قریب‌الوقوع به نظر می‌رسید جلوگیری کرد.
نصرالله پس از حمله خونین هفت اکتبر حماس
حزب‌الله تنها یک روز پس از حمله مرگبار گروه تروریستی حماس در هفتم اکتبر (۱۵ مهر ۱۴۰۲) به خاک اسرائیل که صدها کشته و ۲۵۰ گروگان بر جای گذاشت، حملات خود به مناطق مرزی اسرائیل را آغاز کرد.
نصرالله از آن زمان تا همین اواخر، پیش از آن که در عملیات “نظم نوین” اسرائیل کشته شود پیوسته تاکید می‌کرد که حزب‌الله تا برقراری آتش‌بس در غزه، حملات خود به اسرائیل را ادامه خواهد داد.
حزب‌الله در عمل نیز از زمان حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، حملات راکتی بسیاری را به شمال اسرائيل انجام داد و در جریان این حملات، هزاران اسرائیلی مجبور شدند خانه‌های خود در شمال این کشور را ترک کنند.
بیشتر بخوانید: حسن نصرالله انفجارهای پیجرهای حزب‌الله را “اعلان جنگ” دانست
اما اسرائیل نیز در روزهای اخیر، به تلافی اقدامات حزب‌الله، حملات شدیدی را در چند مرحله آغاز کرد که تا کنون ده‌ها هزار نفر را مجبور به فرار از جنوب لبنان کرده است. بر اساس اعلام سازمان ملل متحد، از آغاز حملات سنگین اسرائیل، بیش از ۳۰ هزار نفر از لبنان به سوریه گریخته‌اند.
اسرائیل همچنین پیش از این و طی چند هفته اخیر، در جریان حملاتی پراکنده تقریبا تمامی فرماندهان ارشد نظامی حزب‌الله را از بین برد. افزون بر این، انفجار همزمان هزاران دستگاه ارتباطی پیجر و بی‌سیم گروه حزب‌الله که موجب کشته شدن ۳۷ نفر و زخمی شدن هزاران تن دیگر شد، اسرائیل را در موقعیت برتر قرار داد و حزب‌الله را به لبه پرتگاه سقوط کشاند.
نصرالله، عامل نیابتی غیرقابل جایگزین برای حکومت ایران
بسیاری از اعضا و هواداران گروه حزب‌الله، با وجود آن که ممکن است هنوز به آینده و بقای این گروه امید داشته باشند اما حسن نصرالله را رهبری بدون جایگزین می‌دانند.
اما آن چه که در شرایط کنونی، شرایط را برای حزب‌الله سخت کرده و این گروه را به بن‌بست کشنده این است که نه تنها شخص او بلکه تمامیت تشکیلات سیاسی و نظامی حزب‌الله، در تمام دوران حیات خود زیر سایه حمایت مالی و تسلیحاتی تمام‌عیار حکومت ایران بوده‌اند و این گروه، صرفا عامل اجرایی و بازوی خارجی سپاه پاسداران در قلب خاورمیانه محسوب می‌شده است.
دبیرکل حزب‌الله لبنان سال‌ها پیش در روز جمعه ۲۴ ژوئن (۴ تیر ۱۳۹۵) در اظهارات کم‌سابقه‌ای اعلام کرده بود که تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی و مالی آمریکا هیچ تاثیری بر فعالیت این گروه ندارد چون بودجه حزب‌الله “به طور کامل” از طریق ایران تامین می‌شود.
حسن نصرالله در آن سخنرانی با بیان این که این تشکل همه نیازهای خود را “از خوراک و پوشاک تا موشک و راکت” به طور مستقیم از جمهوری اسلامی دریافت می‌کند گفته بود: «بودجه حزب‌الله از ایران می‌رسد و هیچ طرفی ارتباطی با این موضوع ندارد. پول از ایران می‌رسد، مانند موشک‌هایی که با آن اسرائیل را تهدید می‌کنیم.»
بیشتر بخوانید: چگونه مواد منفجره وارد پیجرهای حزب‌الله شدند؟
او همچنین پس از آن که بانک مرکزی لبنان اعلام کرد که با توجه به مصوبه کنگره آمریکا، حدود ۱۰۰ حساب بانکی متعلق به اعضای حزب‌الله و تشکل‌ها و نهادهای مرتبط با آن را بسته است، گفته بود “ما حقوق‌ها را می‌پردازیم و مشکلی در این زمینه نداریم.”
وابستگی و سرسپردگی حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان به حکومت ایران به حدی بود که او در جریان خیزش سراسری ۱۴۰۱ مدعی شد که کشته شدن مهسا امینی توسط ماموران گشت ارشاد، “حادثه‌ای مبهم” بوده که برای تحریک علیه جمهوری اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.
نصرالله در یک سخنرانی در روز شنبه یکم اکتبر (۹ مهر ۱۴۰۱) گفته بود: «دولت ایران هدف‌گذاری شده است و از این رو از هر رخدادی برای تحریک علیه آن سوءاستفاده می‌شود. از این حادثه مبهم هم سوءاستفاده شده است و مردم به خیابان‌ها ریخته‌اند.»
او همچنین مدعی شده بود “اعتراض‌هایی که در ایران صورت می‌گیرد، بازتاب اراده واقعی مردم نیست و ایرانی‌ها به رهبری خود وفادارند.”
با وجود آن که شخص حسن نصرالله، به وابستگی و سرسپردگی این گروه به حکومت ایران اذعان کرده بود اما برخی از هواداران حزب‌الله همواره تلاش داشتند که او را به نوعی مستقل و دارای حق انتخاب و تصمیم نشان دهند.
گروه تروریستی حزب‌الله لبنان، بر اساس اظهارات خود حسن نصرالله، در سال‌های اخیر کمکهای مالی را از جمله از طریق قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس که در حمله آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد کشته شد، به شکل نقدی دریافت میکرده و سپس این کمکهای مالی را به نظام بانکی لبنان منتقل میکرده است.
بیشتر بخوانید: انتقام کم‌اثر حزب‌الله و محو جنگ منطقه‌ای از افق خاورمیانه
حسن نصرالله پیش از این در واکنش به حمله اسرائیل به ساختمان مجاور کنسولگری ایران در سوریه در روز ۱۳ فروردین‌ماه، که به کشته شدن دست‌کم ۷ عضو سپاه پاسداران منجر شد، در جریان یک سخنرانی تلویزیونی گفته بود: «مطمئن باشید و مطمئن باشید که پاسخ ایران علیه اسرائیل حتمی خواهد بود.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
نصرالله در این سخنرانی گفته بود که این حمله و واکنش حکومت ایران به آن، خاورمیانه را به “مرحله‌ای جدید” وارد خواهد کرد. با این حال به نظر می‌رسد که پیش‌بینی او از جهاتی درست بوده اما دقیقا در مسیری وارونه تحقق یافته و این “مرحله‌جدید” در خاورمیانه، با عملیات “نظم تازه” از سوی اسرائیل و با حذف دبیر کل حزب‌الله لبنان آغاز شده است.
