او که زمانی رئیس دفتر صدراعظم سابق آلمان، گرهارد شرودر و در دو دولت آنگلا مرکل وزیر خارجه بود دوشنبه چهارم آوریل برای نخستین بار اذعان کرد در سیاست‌های مرتبط با روسیه دچار خطاهایی شده است.

به گزارش خبرگزاری آلمان، اشتاین‌مایر در برلین تاکید کرد جانبداری او از پروژه خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا موسوم به “نورد استریم ۲” یک اشتباه آشکار بوده است.

پافشاری بر اعتماد به روسیه به عنوان تامین‌کننده اصلی انرژی مورد نیاز آلمان موضوعی است که اغلب سیاستمداران سوسیال دموکرات و محافظه‌کار آلمانی در سال‌های گذشته در مورد آن اتفاق نظر داشته‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این اعتماد پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین به یک معضل جدی تبدیل شد؛ آلمان مایل است برای فشار بر مسکو تحریم‌ها علیه روسیه را تشدید کند، اما وابستگی‌اش به واردات انرژی از این کشور اجازه این کار را نمی‌دهد.

بی‌اعتنایی به هشدار متحدان

رئیس جمهوری آلمان گفت: «ما به پل‌هایی چنگ انداختیم که روسیه دیگر به آنها اعتقادی نداشت و متحدان ما در این مورد هشدار داده بودند.»

اتکا بیش از حد به واردات انرژی از روسیه موضوعی است که ایالات متحده و حتی برخی از متحدان آلمان در اروپا بارها نسبت به پیامدهای آن هشدار داده بودند.

اشتاین‌مایر با اشاره به “ترازنامه‌ای تلخ” گفت: «ما در برپایی یک خانه مشترک اروپایی که روسیه نیز جزئی از آن باشد ناکام بودیم. همچنین در تلاش برای ادغام روسیه در یک معماری امنیتی مشترک ناکام ماندیم.»

پس از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه، بسیاری از رئیس جمهوری آلمان انتقاد کرده‌اند که چرا تاکنون درباره اشتباه‌های محاسباتی خود درباره روسیه، به خصوص در دوره فعالیت به عنوان وزیر خارجه سکوت کرده است.

اشتاین‌مایر در سخنان روز دوشنبه خود تاکید کرد که “مسئولیت جنگ اوکراین بر گردن ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه است”.

“جنون امپراتوری” پوتین

او با بیان این که “ما نباید خود را در این مسئولیت سهیم کنیم” افزود: ­«این در عین حال به این معنی نیست که باید سهم خود را در جاهایی که مرتکب خطا شدیم نادیده بگیریم.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

اشتاین‌مایر در بخشی دیگر از صحبت‌هایش گفت، ارزیابی او این بوده که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه “جنون امپراتوری” خود را به بهای ویرانی اقتصادی، سیاسی و اخلاقی کشورش دنبال نمی‌کند.

رئیس جمهوری آلمان اعتراف کرد او در این مورد مانند بسیاری دیگر در اشتباه بوده است. اشتاین‌مایر تاکید کرد با روسیه‌ تحت فرمان پوتین بازگشت به موقعیت پیش از جنگ در کار نخواهد بود.

آندری ملنیک، سفیر اوکراین در برلین پیش از این رئیس جمهوری آلمان را به نزدیکی بیش از حد به روسیه متهم کرده و گفته بود: «برای اشتاین‌مایر روابط با روسیه یک امر بنیادی و بلکه مقدس بوده و هست؛ فارق از این که چه رخ دهد و حتی جنگ تجاوزکارانه هم در این وضعیت نقشی بازی نمی‌کند.»

ولفگانگ بوشنر، معاون سخنگوی دولت فدرال در دفاع از اشتاین‌مایر تاکید کرد این انتقاد با تمام تفاهمی که نسبت به وضعیت کنونی اوکراین در این “جنگ وحشتناک” وجود دارد، پذیرفتنی نیست.

برایان ماست و اسکات پری، دو عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را با عنوان “قانون جلوگیری از مماشات با تروریست‌ها توسط حامیان تروریسم” ارائه داده‌اند که در صورت تبدیل شدن به قانون، کاخ سفید را از حذف سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی بدون موافقت کنگره منع می‌کند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

سایت خبری-تحلیلی “واشنگتن فری بیکن” می‌نویسد: «هدف از این طرح جلوگیری از برداشته شدن تحریم‌های کلیدی مرتبط با سپاه پاسداران به‌عنوان بخشی از امتیازاتی است که دولت جو بایدن تلاش می‌کند برای دستیابی به توافق هسته‌ای جدید با ایران به این کشور بدهد، توافقی که به نظر می‌رسد در آستانه نهایی شدن قرار دارد.»

گفته می‌شود لغو تحریم‌های مرتبط با سپاه پاسداران یکی از موضوعات باقی‌مانده میان ایران و آمریکا در مذاکرات وین است، اقدامی که از سوی جمهوری‌خواهان و برخی دموکرات‌ها در کنگره با مخالفت مواجه شده است.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه ۴ آوریل (۱۵ فروردین) در نخستین جلسه هفتگی با خبرنگاران همچنین به موضوع اختلاف خارج شدن اشخاص حقیقی و حقوقی که از نظر او “باید از لیست تحریمی خارج شوند”، پرداخت.

خطیب‌زاده گفت: «الان هفته‌هاست که وضعیت اینگونه است، موضوع اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که باید بر اساس برجام از لیست تحریمی خارج شوند، به اضافه انتفاع اقتصادی ایران در چرخه کامل انتفاع ایران از برجام، اینها موضوعاتی است که معطل تصمیم سیاسی واشنگتن است.»

سخنگوی وزارت خارجه همچنین به تبادل زندانیان با آمریکا اشاره کرد و افزود: «موضوع زندانیان منوط به اقدامات طرف آمریکایی است.»

برایان ماست، نماینده ایالت فلوریدا در گفت‌وگو با “واشنگتن فری بیکن” ضمن انتقاد از رویکرد دولت بایدن در قبال جمهوری اسلامی و احتمال حذف سپاه پاسداران از لیست تروریستی گفت: «رئیس‌جمهور بایدن نه تنها به‌طور آشکارا قانون اساسی را که به آن سوگند یاد کرده است، دور می‌زند بلکه آمریکایی‌ها را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. از آنجایی که رئیس‌جمهور از عمل کردن به سوگند ریاست‌جمهوری خود سر باز می‌زند، ما این طرح را ارائه کرده‌ایم تا مانع از اتخاذ تصمیمات اجرایی او در ارتباط با امنیت ملی، همچون حذف سازمان‌های تروریستی شناخته‌شده از فهرست تروریسم آمریکا شویم.»

این رسانه می‌افزاید که طرح ماست-پری اکنون برای بررسی‌های بیشتر به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا ارائه شده است.

تمایز میان لیست سازمان‌های تروریستی و تحریم‌ها علیه سپاه

رابرت مالی، فرستاده ویژه دولت آمریکا در امور ایران روز یکشنبه ۲۷ مارس در کنفرانس بین‌المللی “فوروم دوحه” در پایتخت قطر گفت، “بعد از ۱۱ ماه مذاکره هنوز مطمئن نیست که توافق میان قدرت‌های جهانی و ایران قطعی است”.

به گزارش رویترز، مالی گفته است: «من نمی‌توانم مطمئن باشم که [توافق با ایران] قطعی است، چند ماه پیش ما فکر می‌کردیم که [به توافق] خیلی نزدیک شده‌ایم و فکر می‌کنم همین جمله به شما نشان دهد که ما چه سختی‌هایی پیش رو داریم.»

او افزود: «هرچه سریعتر به توافقی برسیم که منافع ما و همچنین ایران در آن است، مطمئن‌تر و دقیق‌تر می‌توانیم آن را اجرایی کنیم.»

کمال خرازی، مشاور ارشد علی خامنه‌ای در همین کنفرانس دوحه گفته است: «حصول توافق برجام قریب‌الوقوع است، اما به اراده سیاسی آمریکا بستگی دارد.» خرازی تاکید کرد که “برداشتن نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی ایالات متحده یک اقدام ضروری برای آمریکاست”.

او در پاسخ به اینکه آیا باور دارید که واشنگتن به خارج کردن سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی اقدام می‌کند یا نه، گفت: «بله، سپاه باید از آن لیست خارج شود و این تنها مشکل نیست. بیش از ۵۰۰ نهاد و فرد ایرانی تحت تحریم آمریکا قرار دارند که بخشی از این‌ها اثر مستقیم بر روابط ایران و غرب دارد.»

رابرت مالی درباره برداشته شدن تحریم سپاه پاسداران گفته است، “ایالات متحده حتی اگر با ایران توافق اتمی امضا شود، تحریم علیه سپاه پاسداران را برنخواهد داشت”.

او روز یک شنبه در کنفرانس دوحه تصریح کرد: «سپاه پاسداران در لیست تحریم‌های ما تحت قوانین ایالات متحده باقی می‌ماند و برداشت ما از سپاه همینطور خواهد ماند.»

سپاه پاسداران به دلیل پشتیبانی نظامی از دولت سوریه، شورشیان حوثی یمن و حزب‌الله لبنان در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده قرار گرفته است.

حدود دو هفته پیش کریس مورفی، سناتور دموکرات و عضو کمیته روابط خارجی سنا، نظری خلاف نظر جمهوری‌خواهان ابراز کرد. او معتقد است که گنجاندن سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی چیزی جز یک حرکت نمادین نیست.

این سناتور دموکرات خطاب به نمایندگان جمهوری‌خواه گفت: «مادام که شما انواع تحریم‌ها را بر سپاه اعمال کرده‌اید، من نمی‌فهمم چرا ما باید در مورد نگهداشتن آنها در لیست مزبور اصرار داشته باشیم در حالی که [این امر] هیچ تاثیر عملی ندارد.»

مورفی افزود: «سپاه پاسداران شاید تنها سازمانی باشد که بیشترین تحریم‌ها بر روی کره زمین بر آن اعمال شده است. لذا به نظر می‌رسد که اثر آن [حفظ سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی] صفر است. بنابراین من مطمئن نیستم که چرا باید بر این مسئله اصرار بورزیم.»

به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

اظهارات رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران و سناتور دموکرات کریس مورفی نشان می‌دهند، که حتا اگر سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی آمریکا خارج شود، این امر به معنای لغو تحریم‌های گسترده علیه سپاه پاسداران و اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با آن نیست.

در این سال‌ها البته بازه‌هایی بوده که این روند مختل شده است؛ از جمله در ابتدای آغاز سده ۲۱ میلادی به دلیل ترکیدن حباب اقتصادی که بر پایه فناوری‌ها، معاملات و تبادلات اینترنتی شکل گرفته بود و بیش از همه در بحران اقتصادی بین‌المللی سال ۲۰۰۸ و بعد هم بحران ناشی از همه‌گیری کرونا.

با این حال کشورهای اروپایی توانستند از این بحران‌ها گذر کنند و اشتغال و اقتصاد را با ثبات نگه دارند و این روند علیرغم بدهی‌های سنگین برخی کشورهای اروپایی مثل یونان، ایتالیا و اسپانیا همچنان ادامه داشت.

به راه افتاده چرخ اقتصاد اروپا پس از کرونا نیز قابل پیش‌بینی بود، اما جنگ اوکراین همه چیز را به هم ریخت.

جنگی که همه چیز را به هم ریخت

شارل میشل، رییس شورای اروپا می‌گوید، “این جنگ امنیت جهانی و تمامی اقتصاد دنیا را تهدید می‌کند”.

اما این همه ماجرا نیست. آخیم وامباخ، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی اروپا در مانهایم می‌گوید: «جنگ اوکراین الگوی اقتصادی ما را هم زیر سوال برده است.»

این الگوی اقتصادی تا کنون یک پایه مهم و موثر داشته است: انرژی با قیمت مناسب و مواد خام، سنگ، خاک، مواد معدنی و فلزات ارزان.

گونترام وولف از اندیشکده اقتصاد سیاسی بروگل در بروکسل می‌گوید: «این مواد خام و سوخت ارزان در عرصه‌های مختلف صنعتی و مسلما برای صادرات استفاده می‌شوند.»

صنایع مختلف از قبیل خودروسازی، ماشین‌سازی و فرآورده‌های شیمیایی از این مواد ارزان استفاده می‌کنند. فرمول اصلی و ابتدایی هم این است: مواد خام ارزان وارد می‌شود و محصولات باکیفیت تولید شده و خارج می‌شوند.

این الگو البته در تمامی کشورهای اروپایی به یک اندازه موفق نبوده اما در بسیاری از این کشورها و بیش از همه در اقتصاد‌های قوی و به خصوص در آلمان خیلی خوب عمل کرده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نتایج این الگو نیز رفاه تضمین‌شده ده‌ها ساله، رشد اقتصاد و اشتغال همراه با ثبات قیمت‌ها بوده است. این در حقیقت یک وضعیت ایده‌آل برای جامعه است. ریسک اما همیشه می‌تواند به ناگاه پدیدار شود: انرژی و مواد خام به یکباره و به طور غیرقابل باوری گران می‌شوند چرا که شما خودتان صاحب آنها نیستید و مجبورید آنها را وارد کنید. این خطری است که در این مدل اقتصادی نادیده گرفته شده و حالا جدی شده است.

گوانتوم وولف می‌گوید: «یک چیز مسلم است: قیمت مواد خام، نفت و گاز برای مدتی گران می‌ماند، ممکن است حتی کمیاب شود و به حالت تنگنا برسد.» و این مسلما پیامدهایی دارد، همینطور برای الگوی اقتصادی آلمان.

مسیری سخت اما قابل دسترسی

بدین ترتیب از دست رفتن رفاه اجتناب‌ناپذیر است و این بدان معناست که قدرت خرید کاهش پیدا می‌کند، رشد اقتصادی متوقف می‌شود و جوامع فقیرتر می‌شوند. با این حال خبر خوب این است که مسیر دور شدن از انرژی ارزان از قبل در اروپا آغاز شده است. حالا تنها باید این راه را سریعتر از آنچه در برنامه پیش‌بینی شده بود، طی کرد.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

برند لانگه، نماینده حزب سوسیال دموکرات آلمان در پارلمان اروپا، می‌گوید: «از این نظر، قطع انتقال مواد خام از روسیه البته در ابتدا یک چالش بزرگ است، اما با توجه به تغییر جامعه صنعتی به سمت صنایع فاقد تاثیرات منفی بر اقلیم، به هر حال باید انجام می‌شد و اکنون به طور قابل توجهی در حال تسریع است.»

لانگه که ریاست کمیسیون تجاری پارلمان اروپا را نیز بر عهده دارد معتقد است، این پایان روابط اقتصادی بین‌المللی نیست اما در آینده باید طور دیگری برنامه‌ریزی کرد. این نماینده پارلمان اروپا این را “زنگ هشداری” برای تقویت ارزش‌ها، پایداری و مشارکت قوی‌تر و جلوگیری از عدم تعادل در همکاری می‌داند.

اقتصاددان موسسه مانهایم نیز همین نظر را دارد و می‌گوید، “از بین بردن وابستگی در مواد خام اولین کاری است که باید انجام شود”. این امر می‌تواند دردناک باشد اما او معتقد است، “می‌توان با خلاقیت زیاد از عهده‌اش برآمد و این چیزی است که اروپا همچنان در چنته خود دارد”.