۲۴ ژانویه روز جهانی آموزش است. به همین مناسبت نگاهی کرده‌ایم به آخرین وضعیت کودکان بازمانده از تحصیل در ایران. طبق آخرین آمارها، تاکنون بیش از یک میلیون کودک در ایران از تحصیل بازمانده‌اند.رسانه‌های داخلی به نقل از گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۳، از بازماندن بیش از یک میلیون کودک ایرانی از تحصیل و آموزش خبر می‌دهند. البته آمارهای غیر رسمی حاکی از بازماندگی بیش از ۵ میلیون کودک از تحصیل است. در این میان، استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی و خوزستان بیشترین نرخ ترک تحصیل را دارند و سیستان و بلوچستان با بالاترین نرخ ترک تحصیل در میان استان‌های کشور مواجه است.

۲۴ ژانویه “روز جهانی‌ آموزش” نامگذاری شده و فرصتی است برای ارزیابی علل جاماندگی کودکان ایرانی از اساسی‌ترین حق خود یعنی تحصیل و آموزش استاندارد.

رتبه پایین دانش آموزان ایرانی در آزمون‌های بین‌المللی

برای ارزشیابی مهارتهای دانش‌آموزی آزمون‌های مختلفی وجود دارد از جمله “آزمون‌های بین‌المللی تیمز و پرلز” که آزمون اول، برای شناسایی مهارت‌های دانش‌آموزان در درس ریاضی و علوم و دومین آزمون، برای سنجش مهارت‌های یادگیری بکار می‌رود. نتایج آزمون پرلز در سال ۲۰۲۴ نشان داده است که از هر ۵ دانش‌آموز ایرانی، دو نفر هیچ‌ چیزی نمی‌آموزند.

اسماعیل عبدی، زندانی سیاسی پیشین و فعال صنفی معلمان می‌گوید در سال ۲۰۲۳ در آزمون تیمز کودکان پایه چهارم ابتدایی در ایران رتبه ۵۳ از ۵۸ را کسب کردند و در سال ۲۰۲۴ این رتبه در میان ۵۸ کشور به ۵۴ رسید. او در گفت‌وگو با دویچه‌وله فارسی می‌افزاید: «علت افت تحصیلی در جوامع مختلف ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. اما در مورد ایران این دلایل بسیار مشخص‌تر هستند.»

سیاست‌های حکومتی، اصلی‌ترین عامل بازماندن کودکان از تحصیل

هرچند بسیاری از کارشناسان فقر و تعصب را از دلایل اصلی جاماندگی کودکان از تحصیل در برخی مناطق ایران می‌دانند اما به گفته اسماعیل عبدی، این سیاست‌های جمهوری اسلامی است که سعی می‌کند جامعه را “عقب مانده” نگه دارد. به طوری که ساختار حکومتی ترجیح می‌دهد بخشی از جامعه به گونه‌ای دچار فقر اقتصادی باشد که مدرسه رفتن آرزوی یک کودک باشد.

این زندانی سیاسی پیشین می‌‌گوید: «حکومت ایران نه تنها نسبت به اصل ۳۰ قانون اساسی بی‌اعتنا است، بلکه سند ۲۰۳۰ سازمان یونسکو را نیز به طور کامل نادیده گرفته است.»

اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی تاکید کرده که دولت موظف است وسائل آموزش و پرورش رایگان را برای همه شهروندان تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد.

در این میان، یکی از اهداف سند ۲۰۳۰ یونسکو نیز میسر کردن آموزش با کیفیت و فرصت‌های یادگیری برابر برای همه شهروندان یک کشور است.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

به گفته این فعال صنفی معلمان برای حکومت کاملا آشکار شده که نمی‌تواند سیاست‌های دیکتاتور مآبانه‌اش را به قشر تحصیل‌کرده تحمیل کند. او خاطرنشان می‌کند: «در اواخر دهه هفتاد شمسی، ایران شاهد تغییر و تحولات اجتماعی گوناگون بود. بخش بزرگی از این تغییرات را جوانانی رقم می‌زدند که دانشجو بودند. حکومت این تغییرات اجتماعی را تاب نیاورد و سندی به عنوان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش طراحی کرد تا بنیان‌های نظام آموزشی را زیر و رو کند و محتوا و نظام آموزشی را بیش از پیش به ایدئولوژی مدنظر خود آغشته کند. در این سند باور به مهدویت و ولایت فقیه سرلوحه امور است.»

اسماعیل عبدی در ادامه می‌افزاید: «حکومت جمهوری اسلامی انتظار داشت که این تغییرات، چه در مدرسه و چه در دانشگاه منجر به تربیت افرادی معتقدتر به چارچوب حکومت شود اما این اتفاق نیفتاد. پس پا را از این فراتر نهاد و تلاش کرد با سرکوب اعتراضات معلمان و دور کردن آنها از فضاهای آموزشی، زندانی کردن معلمان معترض به بی‌کیفیتی فضای آموزش،وارد کردن روحانیون دینی به عنوان معلم در مدارس و تغییر محتوای کتب درسی و عدم اجازه به دانش آموزان‌ جهت انتقاد از این محتواها، ناآگاهی، اطلاعات نادرست و بی‌سوادی را ترویج کند. چرا که بقای خود را در آن می‌دید.»

بیشتر بخوانید: شورای فرهنگیان: استخدام طلاب در مدارس حرکتی ارتجاعی است

او با تاکید بر این که فاصله‌ای که بین جامعه و حکومت ایجاد شده با تربیت ولایی و مهدوی پر نمی‌شود، خاطرنشان می‌کند: «آمار یک میلیون بازمانده از تحصیل شوخی نیست. در هر جای دیگری از دنیا می‌توانست تمام دولت را وادار به استعفا کند. اما در ایران چطور؟»

“ناشهروندی”، حق تحصیل از کودکان را سلب کرده است

بر اساس جدیدترین آمارهای رسانه‌های داخلی ایران، بیش از یک میلیون نفر در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان، گلستان، کرمان و آذربایجان غربی با معضل نداشتن شناسنامه روبرو هستند؛ معضلی که نشان می‌دهد سیستان و بلوچستان ‌رکورد دار و صدرنشین جدول شهروندان فاقد شناسنامه است.

گفته می‌شود که جمعیتی بین ۵۰ تا گاهی ۱۰۰ هزار نفر در استان سیستان و بلوچستان به دلیل نداشتن مدارک هویتی از تحصیل، دانشگاه، داشتن سند مالکیت، سفر، درمان دولتی، انواع بیمه‌های درمانی، خرید دارو برای بیماری‌های خاص، گواهینامه، یارانه، استخدام نشدن در ادارات دولتی، نداشتن حساب بانکی و عدم ثبت شکایت در دادگاه، محروم هستند. فرزندان این افراد نیز پس از تولد از حق دریافت شناسنامه محروم هستند.

اسماعیل عبدی می‌گوید در ایران “ما علاوه بر شهروندان درجه دوم و سوم با گروه دیگری به نام ’ناشهروند‘ رو به رو هستیم.” او می‌افزاید: «متاسفانه بسیاری از کودکان بدون شناسنامه که اتفاقا با فقر هم دست و پنجه نرم می‌کنند، به دلیل عدم دریافت آموزش‌های لازم یا به اعتیاد و انواع بزهکاری روی می‌آورند، یا دچار آسیب‌های جدی روحی و روانی می‌شوند و از زندگی طبیعی فاصله می‌گیرند.»

به گفته این فعال صنفی معلمان، بسیاری از این کودکان نیز در محیط‌های غیررسمی وارد کارهایی می‌شوند که ممکن است با استثمار نیروی کار همراه باشد. این کارها اغلب در شرایط دشوار و بدون نظارت‌های قانونی انجام می‌شوند.

سهم ناچیز آموزش و پرورش از بودجه عمومی دولت

بر اساس آمارها، حدود ۸۰ درصد قبولی‌های کنکور از سه دهک بالای جامعه هستند و این امر نشان می‌دهد که هر چقدر توان مالی بیشتر باشد، فرصت دستیبابی به آموزش عالی نیز بیشتر خواهد شد. در این میان مدارس استعداد‌های درخشان، نمونه دولتی یا غیر انتفاعی اگرچه تنها ۴ درصد از مدارس کل ایران را تشکیل می‌دهند ولی ۹۵ درصد رتبه‌های برتر کنکور به این مدارس اختصاص دارد.

این در حالی است که بودجه آموزش و پرورش حدود ۹ درصد از کل بودجه عمومی کشور را به خودش اختصاص داده است.

به گفته اسماعیل عبدی، موسسات کنکور یک گردش مالی بسیار نجومی دارند تا جایی که برخی این میزان گردش مالی را دو برابر بودجه کل آموزش و پرورش می‌دانند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

به گفته این فعال صنفی معلمان نهاد آموزش در ایران به هیچ وجه مستقل نیست و پیوند اجباری آن با سیاست و اقتصاد باعث گستردگی مافیای کنکور، افزایش مدارس لاکچری و تبدیل شدن آموزش به یک کالای لوکس شده و باعث گردیده که همه دانش‌آموزان ایرانی نتوانند از خدمات آموزشی استفاده کنند. در این شرایط به طور مسلم دانش‌آموزان خلاقیت و انگیزه تحصیلی خود را از دست می‌دهند.

به گفته آقای عبدی، ملال‌آور بودن و همچنین زیاد بودن محتواهای آموزشی، برنامه نظام‌مند خشک نمره محور، استفاده از روش‌های منسوخ به جای یادگیری فعال و کارا و نبودن خروجی خدمات آموزشی در بازار کار، همگی دانش آموزان را از ادامه فرایند تحصیل در ایران ناامید می‌کنند.

ترامپ از عربستان سعودی و اوپک خواست با کاهش قیمت نفت به پایان جنگ اوکراین کمک کنند. او تهدید کرد تعرفه‌‌ واردات را افزایش می‌دهد و به شرکت‌ها گفت خط تولیدشان را به آمریکا منتقل کنند چون بهشت کاهش مالیات و مقررات می‌شود.دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی ویدیویی خود در مجمع جهانی اقتصاد در داووس روز پنجشنبه چهار بهمن (۲۳ ژانویه) کاهش قیمت نفت را به عنوان اهرمی برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین دانست.

او گفت از عربستان سعودی و اوپک خواهد خواست تا قیمت نفت را پایین بیاورند. ترامپ گفت: «در حال حاضر قیمت‌ها آنقدر بالا هستند که این جنگ ادامه پیدا می‌کند. اگر قیمت نفت کاهش یابد، جنگ روسیه و اوکراین بلافاصله به پایان خواهد رسید.»

کاهش مالیات و مقررات؛ آمریکا بهشت شرکت‌ها

ترامپ همچنین با تهدید دوباره به وضع تعرفه‌ها، از شرکت‌ها خواست که تولید خود را در ایالات متحده انجام دهند. او بار دیگر به انتقاد از اتحادیه اروپا پرداخت و این اتحادیه را متهم به برخورد ناعادلانه با آمریکا کرد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

او گفت: «اگر شما محصول خود را در آمریکا تولید نکنید، که این حق شماست، پس باید تعرفه بپردازید.» رئیس جمهور آمریکا افزود که این تعرفه‌ها ممکن است “مختلف” باشند، اما در نهایت به “تقویت” اقتصاد ایالات متحده کمک خواهند کرد.

دونالد ترامپ به شرکت‌ها وعده داد که با آوردن خط تولید خود به آمریکا از “بزرگ‌ترین کمپین کاهش مقررات و بزرگ‌ترین کاهش‌های مالیاتی در تاریخ آمریکا” بهره‌مند خواهند شد.

پیام او این بود: «به آمریکا بیایید و محصول خود را اینجا تولید کنید. در اینجا یکی از پایین‌ترین مالیات‌ها را در جهان داریم.» ترامپ بار دیگر با انتقاد از کسری تجاری آمریکا با اروپا گفت “آمریکایی‌ها از این وضعیت بسیار ناراضی هستند و قصد دارند آن را تغییر دهند”.

افزایش استخراج نفت، ابرقدرت تولید و هوش مصنوعی

ترامپ بر لزوم تقویت صنعت نفت و گاز در آمریکا تأکید کرد و افزود که این امر نه تنها هزینه کالاها و خدمات را کاهش می‌دهد، بلکه ایالات متحده را به یک ابرقدرت تولیدی و مرکز جهانی هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال تبدیل می‌کند.

او همچنین از بانک‌های مرکزی جهان خواست که نرخ بهره را کاهش دهند و اعلام کرد که کنگره ایالات متحده بزرگ‌ترین کاهش مالیات در تاریخ آمریکا را تصویب خواهد کرد.

ناتو؛ پنج درصد تولید ناخالص ملی

رئیس جمهور آمریکا در بخش دیگری از سخنرانی‌اش بار دیگر خواستار افزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو ناتو شد و پیشنهاد کرد که این کشورها به جای دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود، پنج درصد آن را به هزینه‌های دفاعی اختصاص دهند و تاکید کرد که دوران ریاست‌جمهوری او باعث خواهد شد که “جهان امن‌تر و آرام‌تر” شود.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

سهم بیشتر کشورهای عضو ناتودر این رابطه، از جمله آلمان تاکنون حدود دو درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است. این کشورها اذعان دارند که این رقم پاسخگوی نیازهای دفاعی آنها نیست.

بیشتر بخوانید:فرامین اجرایی ترامپ؛ از هوش‌ مصنوعی تا احتمال تحریم روسیه

از جمله وعده‌های ترامپ بستن تعرفه‌های گمرکی سنگین بر کالاهای صاداراتی از جمله از چین و اتحادیه اروپا بوده است. کارشناسان اقتصادی نسبت به برنامه‌های ترامپ در این زمینه ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند بسیاری از کالاهای مصرفی در آمریکا وارداتی هستنند و تولید آن‌ها در ایالات متحده به سادگی امکان‌پذیر نیست.

بسیاری شرکت‌ها نیز برای تولید خود به واردات از کشورهای دیگر وابسته‌اند و تعرفه‌های وارداتی هزینه تولید را برا‌ی آنها افزایش خواهد داد.

بنا بر گزارش فایننشال تایمز، رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌خواهد استیو ویتکاف، فرستاده ویژه این کشور در خاورمیانه را مسئول پیگیری پرونده ایران کند تا با این اقدام قبل از فشار حداکثری امکان دیپلماسی با این کشور را بیازماید.روزنامه فایننشال تایمز به نقل از منابع آگاه نوشت، دونالد ترامپ می‌خواهد استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه را مسئول رسیدگی به نگرانی‌های این کشور در مورد ایران کند.

به گفته این منابع، چنین اقدامی به این معناست که رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌خواهد قبل از پی گرفتن فشار حداکثری علیه ایران امکان دیپلماسی با جمهوری اسلامی را بیازماید.

این افراد پیش‌بینی کرده‌اند که ویتکاف، سرمایه‌گذار املاک و مستغلات که نقشی اساسی در تأمین آتش‌بس غزه ایفا کرده تلاش‌ها در زمینه برنامه هسته‌ای ایران را به عنوان بخشی از مأموریت گسترده ترامپ برای “پایان بخشیدن به جنگ‌ها” در منطقه هدایت خواهد کرد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۱۸ از برجام یا توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و با اعمال تحریم‌های شدید علیه این کشور به جمهوری اسلامی هشدار داد که اگر در صدد جنگ با واشنگتن و تولید سلاح‌ هسته‌ای باشد “پایان رسمی” خود را شاهد خواهد بود.

طبق این گزارش، تیم ترامپ در دوره انتقال قدرت، اقدامات احتمالی برای بازگرداندن کمپین “فشار حداکثری” و نظارتی سخت‌گیرانه‌تر بر اقدامات فعلی از طریق اعمال تحریم بر ایران را انجام داده است.

بیش‌تر بخوانید: تماس وزیر خارجه آمریکا با نتانیاهو؛ رسیدگی به تهدیدات ایران

به نوشته این روزنامه بریتانیایی‌، اما ترامپ و مشاوران او در نخستین جلسات گفته‌اند که می‌خواهند راه را برای پرهیز از تقابل گسترده‌تر با ایران باز نگه دارند. در ادامه آمده که برخی از مقامات ترامپ به دیپلمات‌ها و همکاران خارجی گفته‌اند که انتظار دارند، ویتکاف تلاش‌ها برای بررسی امکان توافق دیپلماتیک با ایران را رهبری کند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

مطابق این گزارش، ویتکاف تمرکز اصلی خود را بر اجرای آتش‌بس غزه خواهد گذاشت. ترامپ همچنین مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه در اولین دوره ریاست جمهوری خود را که در خاورمیانه تجربه دارد، به عنوان معاون ویتکاف انتخاب کرده است.

یکی از مقام‌های سابق اسرائيل گفته است: «تصور نمی‌کنم که دولت [آمریکا] در ابتدای دوره خود و قبل از این که سایر گزینه‌ها را بررسی کند به زور متوسل شود.»

دو گروه موازی در دولت ترامپ

مقام‌های آمریکایی می‌گویند، رئوس کلی رویکرد ترامپ در مورد تهران و وظایف ویتکاف انعطاف‌پذیر باقی خواهد ماند. اما برخی از انتصاب‌های اخیر ترامپ در دولت حاکی از این هستند که گروهی ایجاد شده که مذاکره با ایران را بررسی می‌‌کند و به گزینه حمله به تاسیسات اتمی این کشور که اسرائيل آن را پیش می‌برد به دیده تردید نگاه می‌کند.

برای مثال مایکل دی‌مینو که از سوی ترامپ مسئول ارشد امور خاورمیانه در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) شده، مقام سابق سازمان سیا (سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده) است که از خویشتن‌داری در برخورد با تهران حمایت می‌کرد. البریج کالبی، نامزد ترامپ برای معاونت وزیر دفاع در امور سیاست‌گذاری دفاعی نیز درباره هر گونه اقدام نظامی علیه ایران هشدار داده است.

این در حالیست که برخی دیگر در تیم سیاست خارجی ترامپ مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر خارجه از رویکردی تهاجمی‌تر در رابطه با ایران حمایت می‌کنند.

روبیو که منتقد سرسخت چین و حکومت ایران است چند روز پیش در جلسه استماع خود برای تأیید صلاحیت گفت، از هر ترتیبی که راه را برای ایجاد امنیت و ثبات در منطقه باز کند، استقبال خواهد کرد.

مقام‌های غربی معتقدند، حملات اسرائيل که به تضعیف چشمگیر حماس و حزب‌الله لبنان، متحدان ایران انجامیده جمهوری اسلامی را در ضعیف‌ترین وضعیت خود در چند دهه اخیر قرار داده است. همچنین با وجود تکذیب‌های تهران، حمله انتقام‌جویانه‌ای که سال گذشته میلادی اسرائيل علیه مراکز نظامی ایران انجام داد دفاع هوایی این کشور را به تحلیل برده است.

فایننشال تایمز توافق ترامپ و ایران را دشوار و مهم خوانده و اشاره می‌کند که سازمان ملل متحد در دسامبر سال گذشته اعلام کرد، ایران قدم‌هایی در جهت افزایش شدید ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود تا حدی که مناسب تولید سلاح هسته‌ای باشد برداشته است.

ترامپ در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد. اکنون به گفته دیپلمات‌ها، بریتانیا، فرانسه و آلمان مشتاقند که به رویکردی هماهنگ با آمریکا برسند تا بدانند در صورتی که این توافق عملا در ماه اکتبر منقضی شود چه راهی باید پیش بگیرند.

فیلم “دانه انجیر معابد”، ساخته کارگردان ایرانی محمد رسول‌اف نامزد نود و هفتمین مراسم جوایز اسکار شد. با این فیلم ممکن است سینمای آلمان برای دومین بار در سه سال متوالی، جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی را از آن خود کند.روز پنجشنبه چهارم بهمن (۲۳ ژانویه) نامزدهای اسکار ۲۰۲۵ اعلام شدند. “دانه انجیر معابد” ساخته کارگردان سرشناس ایرانی، محمد رسول‌اف یکی از پنج فیلم در بخش بهترین فیلم‌های بین‌المللی است. این فیلم از تولیدات سینمای آلمان و درباره اعتراضات سیاسی در ایران است.

علاوه بر آلمان، “امیلیا پرز” از فرانسه، “من هنوز اینجا هستم” از برزیل، “جریان” از لتونی و “دختر با سوزن” از دانمارک در این بخش با یکدیگر رقابت می‌کنند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

سرسخت‌ترین رقیب “دانه انجیر معابد” فیلم “امیلیا پرز” به کارگردانی ژاک اودیا است که در ۱۲ بخش دیگر نیز نامزد شده و بیشترین نامزدی تاریخ برای یک فیلم خارجی را به خود اختصاص داده است. این فیلم موزیکال درباره یک رئیس کارتل مکزیکی است که ترنسجندر است.

بیشتر بخوانید:۸۵ کشور در رقابت‌های اسکار ۲۰۲۵ برای بهترین فیلم بین‌المللی

دیگر جوایز

نویسندگان فیلم آلمانی “پنج سپتامبر” (September 5) برای بهترین فیلمنامه نامزد شده‌اند. این فیلم درباره حمله گروه تروریستی “سپتامبر سیاه” به اعضای گروه ورزشی اسرائیل در المپیک ۱۹۷۲ مونیخ است.

ولکر برتلمن، آهنگساز ۵۸ ساله آلمانی که با نام هنری هاوشکا شناخته می‌شود، برای موسیقی “مجمع کاردینال‌ها” (Konklave) ساخته کارگردان بریتانیایی “ادوارد برگر” نامزد دریافت اسکار بهترین موسیقی فیلم شد.

گرد نفزر که دو بار برنده جایزه اسکار شده، ممکن است جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را برای کارش در فیلم “تل‌ماسه: بخش دوم” (Dune: Part Two) دریافت کند.

سینمای ایران

سینمای ایران نیز با یک انیمیشن کوتاه به جمع نامزد‌های نهایی راه یافته است. به گزارش ایسنا انیمیشن “در سایه سرو” از تولیدات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و شیرین سوهانی و حسین ملایمی کارگردانی مشترک آن را بر عهده داشته‌اند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

مراسم اسکار در تاریخ سوم مارس (۱۳ اسفند) در لس‌آنجلس برگزار خواهد شد. به گفته آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک، مراسم اعلام اسامی نامزدهای اسکار به خاطر آتش‌سوزی‌های لس‌آنجلس به تعویق افتاد.