ایران با وجود داشتن منابع عظیم انرژی، درگیر بحران برق و کمبود انرژی است. دولت تلاش دارد تا با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر این بحران را حل کندایران، با دارا بودن دومین ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی در جهان و ۱۷ درصد از کل ذخایر جهانی، کشوری است که به دلیل منابع عظیم انرژی، کمتر کسی تصور می‌کند که با بحران انرژی مواجه باشد. اما در حقیقت، این کشور با قطعی‌های مکرر برق و کمبود انرژی دست و پنجه نرم می‌کند که تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های انرژی و ثبات اقتصادی آن به شمار می‌رود. این بحران انرژی نه تنها برای مردم ایران مشکلات زیادی ایجاد کرده، بلکه می‌تواند تاثیرات بلندمدتی بر روی وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور داشته باشد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
عباس علی‌آبادی، وزیر نیروی ایران، از تلاش‌های دولت برای مقابله با بحران برق از طریق توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر خبر داده و اعلام کرده است: «پیش‌بینی میشود که حدود ۲۴۰۰ مگاوات از برنامه ۱۲ هزار مگاواتی ایران برای انرژی‌های تجدیدپذیر تا تابستان سال آینده به بهره‌برداری برسد.» این برنامه به دنبال رفع کمبود برق و کاهش وابستگی ایران به سوخت‌های فسیلی است. این پروژه‌ها در راستای کاهش فشار بر شبکه برق و افزایش پایداری انرژی در کشور طراحی شده‌اند.
علی‌آبادی همچنین به اهداف بلندمدت دولت در این زمینه اشاره کرده و گفت که هدف تولید ۳۰ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر در چهار سال آینده است. این برنامه می‌تواند منجر به صرفه‌جویی سالانه ۱۱ میلیارد مترمکعب سوخت و کاهش هزینه‌های ارزی به میزان ۷.۵ میلیارد دلار شود. البته این اهداف بلندمدت با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کنونی ایران، چالش‌های جدی به همراه دارند که ممکن است روند اجرایی این پروژه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
موانع مالی؛ چالش‌های جذب سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌ها
با وجود این برنامه‌های امیدبخش، تأمین مالی همچنان یکی از چالش‌های اصلی ایران باقی مانده است. مشکلات مالی، تحریم‌ها و کمبود ارز باعث شده‌اند که پروژه‌های بزرگ انرژی تجدیدپذیر به سختی به اجرا درآیند. برای رفع این مشکل، دولت ایران راهکارهایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی ارائه داده است.
در این راستا، بانک مرکزی ایران موظف است تسهیلات لازم برای شناسایی و تأمین مالی پروژه‌های اولویت‌دار انرژی تجدیدپذیر را فراهم کند. همچنین، صندوق توسعه ملی قرار است تا سقف پنج میلیارد دلار در چهار سال آینده به تأمین مالی این پروژه‌ها اختصاص دهد.
در کنار این اقدامات، دولت ایران به دنبال راهکارهایی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی است تا از تجربیات و فناوری‌های پیشرفته کشورهای دیگر بهره‌برداری کند. این امر می‌تواند در کوتاه‌مدت به اجرای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر سرعت ببخشد و در بلندمدت باعث ارتقای زیرساخت‌های انرژی کشور شود.
پتانسیل انرژی تجدیدپذیر ایران: نگاه جهانی
ایران از منظر جهانی پتانسیل بسیار بالایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی، دارد. امید شکری، تحلیلگر انرژی در واشنگتن و کارشناس Gulf State Analytics (GSA)، در این زمینه گفته است: «ایران پتانسیل بسیار خوبی در انرژی‌های خورشیدی و بادی دارد، اما تاکنون نتواسته است از این ظرفیت به طور کامل بهره‌برداری کند.» این پتانسیل در شرایطی است که ایران از بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال بهره‌مند است و می‌تواند با استفاده از این منابع طبیعی به تأمین نیازهای برق کشور بپردازد.
پس از امضای برجام، محققان آمریکایی گزارشی ارائه کردند که نشان می‌دهد اگر ایران در بخش انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کرد، می‌توانست تا سال ۲۰۳۰ تمامی نیازهای برق خود را از انرژی خورشیدی تأمین کند. به گفته این کارشناسان، با توجه به منابع عظیم خورشیدی ایران، این کشور می‌تواند در مقیاس جهانی در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر پیشگام باشد.
عربستان سعودی و امارات: پیشتازان انقلاب انرژی در خلیج فارس
در حالی که ایران در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه در بخش خورشیدی عقب مانده، کشورهای همسایه مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه داشتهاند.
عربستان سعودی، در راستای چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود، گام‌های بزرگی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و افزایش ظرفیت انرژی تجدیدپذیر برداشته است. این کشور تاکنون ۱.۲ گیگاوات برق خورشیدی را به بهره‌برداری رسانده و تا سال ۲۰۲۵، ۳.۵ گیگاوات دیگر را راه‌اندازی خواهد کرد.
هدف این کشور تا سال ۲۰۳۰ تولید ۵۸.۷ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر است که از این میزان ۴۰ گیگاوات آن از انرژی خورشیدی خواهد بود.
امارات متحده عربی نیز در زمینه انرژی خورشیدی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. پروژه نیروگاه خورشیدی “الظفره” با ظرفیت ۱.۵ گیگاوات قرار است بزرگترین نیروگاه مستقل خورشیدی در جهان شود و ظرفیت برق خورشیدی ابوظبی را به ۲.۵ گیگاوات افزایش دهد.
مخالفان سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر در ایران
با وجود موفقیت‌های کشورهای خلیج فارس، برخی معتقدند که ایران در این مقطع زمانی نباید به انرژی‌های تجدیدپذیر اولویت دهد.
علیرضا صلواتی، تحلیلگر اقتصادی مقیم لندن، بر این باور است که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایران منطقی نیست. او می‌گوید: «با توجه به منابع فراوان انرژی در ایران، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر هزینه‌بر و منطقی نیست.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
صلواتی معتقد است که ایران باید تمرکز خود را بر بازسازی زیرساخت‌های نفت و گاز بگذارد، زیرا توسعه انرژی خورشیدی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های سنگینی است که ایران به دلیل مشکلات مالی قادر به انجام آن نیست.
برخی دیگر از منتقدان نیز بر این باورند که ساخت نیروگاه‌های خورشیدی به خودی خود سبز نیست، چرا که ساخت پنل‌ها و زیرساخت‌ها باعث تولید دی‌اکسید کربن میشود. اگرچه این دی‌اکسید کربن در بلندمدت جبران میشود، اما در ابتدا به محیط زیست آسیب می‌زند.
یارانه‌های انرژی و بحث بر سر هزینه‌ها
حامیان دولت ایران معتقدند که این کشور سالانه ۵۴ میلیارد دلار یارانه انرژی می‌پردازد و شبکه برق ایران سه برابر استاندارد جهانی هدررفت دارد. آنها باور دارند که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند این هدررفت را کاهش دهد و هزینه‌ها را نیز در بلندمدت کاهش دهد.
اما مخالفان افزایش قیمت انرژی معتقدند که با توجه به فساد مدیریتی، بحران اقتصادی و تورم بالای ۴۰ تا ۵۰ درصد، افزایش قیمت‌ها فشار بیشتری به مردم خواهد آورد.
در حالی که بحران انرژی در ایران ادامه دارد، برخی پیشنهاد می‌دهند که ایران می‌تواند با خرید برق از چین مشکل کمبود برق خود را در کوتاه‌مدت حل کند. حسین عبده تبریزی، کارشناس اقتصادی، پیشنهاد کرد که ایران می‌تواندبا سرمایه‌گذاری ۹ میلیارد دلار در خرید ۳۰ هزار مگاوات برق از چین، مشکل کمبود برق خود را برطرف کند.
اما مخالفان این راه‌حل اعتقاد دارند که ساخت چنین زیرساخت‌هایی هزینه‌ای بیش از ۱۲ میلیارد دلار خواهد داشت و ارتقای شبکه برق ایران نیز به سرمایه‌گذاری ۴ تا ۵ میلیارد دلاری نیاز دارد.
آینده انرژی تجدیدپذیر در ایران همچنان نامشخص است. با وجود پتانسیل‌های بالا، مشکلات مالی و سیاسی مانع پیشرفت آن شده‌اند. با این حال، بحران انرژی نیازمند اقدامات فوری است. انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند در بلندمدت سودآور باشند، اما برای حل بحران فعلی، ایران باید راه‌حل‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را به طور همزمان پیگیری کند.
