تمایل اردوغان بە مذاکره با اسد و حملە راست‌گراهای ترک بە پناهجویان سوری در ترکیه، اسلام‌گرایان تحت حمایت آنکارا در سوریه را شورانید. گفتە می‌شود کە دستکم پنج نفر در تظاهرات ضد ترکیه در شمال سوریه کشتە شدەاند.بر اساس گزارش رسانه‌های عربی در پی بروز اعتراضات گستردە در مناطق تحت کنترل ترکیه در شمال‌غربی سوریه دستکم چهار نفر کشتە و شماری نیز زخمی‌شدەاند.
شبکه حقوق‌بشر سوریه، گزارش دادە کە اعتراضات از صبح روز دوشنبه اول ژوئیه ۲۰۲۴ (١١ تیر) شروع شدند و پس از آنکه معترضان مقابل مرکز فرماندهی ارتش ترکیه در عفرین تجمع کردند، درگیری‌ها اوج گرفت.
این شبکە حقوق‌بشری کە در بریتانیا مستقر است، می‌گوید کە در پی بروز خشونت میان دو طرف دستکم سە نفر در عفرین و یک نفر در جرابلس کشتە و بیش از ٢٠ نفر نیز زخمی شدەاند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
تصاویر منتشر شدە در شبکەهای اجتماعی نشان می‌دهد کە معترضان در شهرهای عفرین، ادلب و جرابلس بە خیابان آمدەاند و علیه ترکیه و رجب‌طیب اردوغان رئیس‌جمهوری این کشور شعار دادەاند. آنها همچنین پرچم‌های ترکیه را از سر در ادارات پایین آوردە و آنها را بە آتش می‌کشند.
یک منبع آگاه در شهر عفرین، در این‌بارە بە دویچە ولە فارسی گفت: «وضعیت در چند روز گذشتە تنش‌زا بود. اسلام‌گراهای افراطی بە شدت می‌ترسند کە ترکیه دست از حمایت از آنها بکشد. آنها در ابتدا در مقابل پایگاه‌ها و دفاتر ترکیه تجمع کردە بودند. اما سربازان ترک شعارها را برنتابیدند و شلیک کردند و همین نقطە شروعی برای خشونت‌های دیگر بود».
همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است کە معترضان شماری از شهروندان ترکیه از جملە رانندگان را بە اسارت گرفتە و کامیون‌های آنها را بە آتش کشیدەاند. عمده افرادی کە در تصاویر دیدە می‌شوند، مسلح و از اعضای گروه‌های شورشی اسلام‌گرای افراطی هستند کە ترکیه سال‌هاست از آنها حمایت می‌کند.
اسلام‌گرایان شورشی بە چه معترض هستند؟
پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه، رجب طیب اردوغان بە سیاست “تنش صفر با همسایگان” کە احمد داود اوغلو معمار آن بود، پشت کرد و از گروه‌های شورشی اسلام‌گرا حمایت کرد. ترکیه نه تنها سال‌ها این گروه‌ها را تجهیز، آموزش و پشتیبانی کرد، بلکه در جنگ علیه کردها هم‌رزم آنها نیز شد. بخش زیادی از این گروه‌های اسلام‌گرا سابقه خوبی ندارند و توسط سازمان‌های حقوق‌بشر متهم بە جنایت علیه بشریت و قتل‌عام هستند.
بیشتر بخوانید: مدافعان حقوق بشر: به پاکسازی قومی ایزدی‌ها و دیگر اقوام در شمال سوریه پایان دهید
اما اکنون اردوغان در پی تعدیل سیاست‌های خود در قبال اسد است. او در روزهای گذشتە در مصاحبەای اعلام کردە کە آمادە است، “با بشار اسد بە عنوان یک خانوادە مذاکرە کند”. رهبر حزب عدالت و توسعه پیشتر نیز میل خود بە عادی‌سازی روابط با اسد را نشان دادە بود، اما اسد مذاکره با اردوغان را مشروط بە خروج ارتش ترکیه از مناطق اشغالی همچون ادلب، عفرین و سریکانی کردە بود.
در عین حال رسانه‌های ترکیه در هفتەهای گذشتە بە نقل از هاکان فیدان، وزیر امور خارجه این کشور نوشتە بودند “در صورتی کە اسد قدرت کردها را برچیند، آنکارا نیز حمایت خود از شورشیان اسلام‌گرا را قطع می‌کند”.
بە نظر می‌رسد کە این مسئلە گروه‌های اسلام‌گرای افراطی و حامیان آنها را بە شدت نگران کردە است. در تصاویر منتشر شدە نیز دیدە می‌شود کە این نظامیان می‌گویند “اردوغان نباید ما را بە اسد بفروشد”.
افزایش خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری در ترکیه
یکی از نکات دیگری کە گمان می‌رود در تهیج و تحریک شبه‌نظامیان اسلام‌گرای تحت حمایت ترکیه موثر بودە است، افزایش خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری در ترکیه است.
در روزهای گذشتە انتشار گزارشی مبنی بر “تجاوز یک پناهجوی سوری بە یک دختر بچه” موجی از خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری را بە دنبال داشتە است. تصاویر منتشر شدە در شبکەهای مجازی ترکی زبان، تائید می‌کنند کە شهروندان ترکیه دستکم در شهرهای قیصریه، کیلیس و استانبول بە پناهجویان سوری حملە کردە و شعارهای مهاجرستیزانه سر می‌دهند.
بیشتر بخوانید: انتقاد سازمان ملل از نقش ترکیه در بزهکاری‌های شمال سوریه
همچنین ترک‌های خشمگین شماری از خودروها، مغازه‌ها و خودروهای متعلق بە پناهجویان سوری را بە آتش کشیدەاند. این اولین‌بار نیست کە چنین برخوردهایی در ترکیه اتفاق صورت می‌گیرد. در سال‌های گذشتە موضوعات مربوط بە پناهجویان بە یکی از عوامل تعیین‌کننده برای جلب آرای مردم در انتخابات‌ها تبدیل شدە است.
رجب‌طیب اردوغان این خشونت‌ها را محکوم کردە و گفتە است: «سوزاندن، خرابکاری و خشونت غیر قابل قبول است». علی یرلیاکیا، وزیر کشور ترکیه نیز از دستگیری ۶۷ نفر خبر دادە است.
نگرانی کردها در عفرین
تا قبل از ژانویه سال ٢٠١٨ شهر عمدتا کردنشین عفرین، یکی از کانون‌های سه گانه مناطق خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه – روژآوا بود. یکی از آرام‌ترین شهرهای سوریە، کە پذیرای صدها هزار آوارە نیز بود.
این منطقه تحت کنترل نیروهای دمکراتیک سوریه (SDF) بود کە عمده آن را نیروهای کرد تشکیل می‌دهند. یگان‌های مدافع خلق (YPG) و یگان‌های مدافع زنان (YPJ) دو نیروی اصلی کردها در مقابلە با تهاجم گروه‌های تروریستی همچون داعش، القاعده و جبهه‌النصرە بودند.
بیشتر بخوانید:عفو بین‌الملل: نیروهای ترکیه مسئول بربرمنشی در عفرین هستند
اگر چه این منطقه بر اساس سە اصل دموکراسی رادیکال، برابری جنسیتی و سیاست‌های مبتنی بر حفظ محیط‌زیست ادارە می‌شد، اما اردوغان بە دلیل نزدیکی ایدولوژیک این نیروها با حزب کارگران کردستان (PKK)، وجود آنها را در ضدیت با امنیت ملی ترکیه می‌دید و با کمک همین شورشیان اسلام‌گرا طی جنگی تمام عیار این منطقه را اشغال کرد. پس از آن، بیش از ٧٠٠ هزار شهروند کرد از این منطقه آوارە و در کمپی بزرگ نزدیک حلب ساکن شدەاند.
سازمان‌های بین‌المللی از جملە سازمان گزارشگران عفو بین‌الملل بارها و بارها نیروهای تحت حمایت ترکیه را بە جنایات علیه بشریت متهم کردەاند.
این سازمان در یکی از گزارش‌هایش می‌گوید که “تحقیقات نشان می‌دهد که نیروهای شبه نظامی وابسته به دولت ترکیه بدترین تجاوزها را در عفرین انجام داده‌اند، از جمله: چپاول اموال مردم، بازداشت‌های خودسرانه، ربودن و شکنجه افراد و…”.
بسیاری از عملیات‌ها در عفرین و پیرامون آن توسط شبه‌نظامیان سوری صورت می‌گیرد، اما به نظر “عفو بین‌الملل”، ترکیه که حاکم اصلی این منطقه است، نمی‌تواند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند و با بی‌تفاوتی نظاره‌گر این جنایت‌ها باشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
صالح مسلم از سیاستمداران کرد پیشتر بارها بە مردم ترکیه هشدار دادە بود کە “حمایت اردوغان از اسلام‌گرایان افراطی، بە مثابه پرورش مار در آستین است”.
منبع دویچەولە فارسی در شهر عفرین، یک فعال حقوق‌بشر است. او از ما خواست کە هویتش را مخفی کنیم. خانوادە این فرد بعد از سال ٢٠١٨ بە حلب پناه بردەاند، اما او بە دلیل حرفەای کە دارد، در عفرین مانده است. او بە دویچه وله فارسی گفت: «وضعیت سوریه کمی آرام‌تر شدە است. اما ترکیه وجود کردها در کنار مرزهایش را برنمی‌تابد. ایران نیز نمی‌خواهد کردها منطقه خودمختار خود را داشتە باشند. بە همین دلیل هم هر بار مذاکرات کردها با دمشق شکست می‌خورد. اما اگر اسد با کردها پای صلح ننشیند، این بە معنای آغاز جنگی بزرگ خواهد بود».
او در ادامە می‌گوید: «پیشنهاد ترکیه مشخص است. آنها می‌گویند کە موجودیت سیاسی کردها باید برچیده شود، در این صورت از اسلام‌گراها در ادلب، جرابلس و عفرین حمایت نمی‌کنند و از سوریه نیز بیرون خواهند رفت. اما باید بدانیم کە این مسئلە آسان هم نیست. اولا کردها از حمایت نسبی آمریکا برخوردار هستند و ارتشی بزرگ دارند. دوما آیا اروپا و خود ترکیه تحمل یک موج مهاجرتی جدید را دارند؟سوما ایران و ترکیه در منطقه دارای رقابت‌های استراتژیک هستند، بە همان اندازه کە قدرت‌گیری بیشتر کردها برای تهران ناخوشایند است، تضعیف کردها نیز ناخوشایند خواهد بود».
