آلیس وایدل، رهبر حزب “آلترناتیو برای آلمان” و مطرح‌ترین چهره راست افراطی در این کشور است. او بارها بر ضرورت بستن مرزهای آلمان به روی پناهجویان تاکید کرده است. وایدل همجنسگرا و کاندیدای حزبش برای صدراعظمی آلمان است.آلیس وایدل ۶ فوریه ۱۹۷۹ (۱۷ بهمن ۱۳۵۷) در شهر زادگاه مادرش، گوترسلو واقع در ایالت نوردراین-وست‌فالن در آلمان متولد شد؛ پدرش گرهارد، مهندس صنایع بود و سپس به کار فروش مبلمان روی آورد. آلیس پس از اتمام تحصیل در دبیرستان، وارد دانشگاه شد و مدرک کارشناسی خود را در رشته اقتصاد دریافت کرد. پس از آن به دو مدت سال به عنوان تحلیلگر مدیریت دارایی در فرانکفورت مشغول به کار شد.
او یک سال در ژاپن و پنج سال در چین زندگی کرد و زبان ماندارین را هم فراگرفت. سال ۲۰۱۱ در مقطع دکترای اقتصاد از دانشگاه بایروت فارغ‌التحصیل شد؛ با بورسیه‌ای از بنیاد کنراد آدنائر که نزدیک به حزب دمکرات مسیحی است.
ورود به سیاست
آلیس وایدل سال ۲۰۱۳ رسما به حزب “آلترناتیو برای آلمان” پیوست؛ رسانه‌های آلمانی در گزارش‌هایی از قول وایدل و دوستان نزدیکش نوشته‌اند که او از مخالفان سرسخت یورو بود و استدلال‌های پرشماری ارائه می‌کرد مبنی بر اینکه یورو اساسا برای اقتصاد آلمان مناسب نیست.
وایدل رفته‌رفته مسئولیت‌های حزبی بیشتری را برعهده گرفت و به چهره‌ای شناخته‌شده برای رسانه‌ها و افکار عمومی تبدیل شد. تابستان سال ۲۰۱۵ به عضویت کمیته اجرایی حزب آلترناتیو برای آلمان درآمد و از سال ۲۰۱۷ به صورت مشترک همراه با آلکساندر گاولند رئیس گروه پارلمانی این حزب در بوندستاگ شد.
بیشتر بخوانید: فریدریش مرتس؛ کفیل شارمهد و حامی سخت‌گیری علیه پناهجویان
خردادماه سال ۱۴۰۱ در جریان کنگره حزب آلترناتیو برای آلمان، تینو کروپالا و آلیس وایدل به ترتیب به عنوان رئیس و جانشین رئیس انتخاب شدند. اوایل تیرماه سال ۱۴۰۳ تینو کروپالا و آلیس وایدل به عنوان رهبران حزب در مقام خود ابقا شدند.
زندگی خصوصی وایدل؛ همجنسگرا با دو فرزندخوانده
زندگی خصوصی آلیس وایدل زیر ذره‌بین رسانه‌ها و افکار عمومی قرار دارد. او همجنسگرا است و با سارا بوزارد، تهیه‌کننده فیلم، اصالتا اهل سریلانکا در رابطه است؛ آنگونه که رسانه‌های آلمانی نوشته‌اند آلیس و سارا دو کودک را به فرزندخواندگی پذیرفته‌اند.
آلیس وایدل در برلین زندگی می‌کند و طبق گزارش‌ها خانه مشترک او با شریک زندگی‌اش، در شهر بیل در سوییس واقع است.
مطالب بیشتر در زمینه انتخابات پارلمانی زودهنگام در آلمان را اینجا بخوانید
او گفته که با آموزش مسائل مربوط به همجنسگرایی در مدارس مشکلی ندارد اما این آموزش‌ها باید پس از رسیدن دانش‌آموزان به سن بلوغ ارائه شوند. وایدل در عین حال شکل سنتی خانواده را می‌پسندد و می‌افزاید که از دیگر انواع پیوندها و زندگی مشترک هم حمایت می‌کند.
“مرزهای آلمان باید کاملاً بسته شوند”
آلیس وایدل و حزب “آلترناتیو برای آلمان” با مواضع و رویکردهای افراطی و پوپولیستی راست‌گرایانه‌شان شناخته می‌شوند. وایدل در یکی از جدیدترین سخنرانی‌های خود وعده “مرزهای بسته” و بازگشت گسترده مهاجران را مطرح و تاکید کرد که پیام حزب این است که “مرزهای آلمان باید کاملاً بسته شوند.”
او افزود که بازگرداندن مهاجران به کشورهایشان در اولویت برنامه‌های حزب خواهد بود و در این زمینه از عبارت “مهاجرت مجدد” (Remigration) استفاده می‌کند. وایدل همچنین خواستار آن شده تا کمک‌های مالی به پناهجویان، به “کمک‌های غیرنقدی” تبدیل شوند.
او به مناسبت‌های مختلف بر این موضع خود تاکید می‌کند؛ مثلا پس از سقوط بشار اسد در سوریه، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی اکس (توئیتر سابق) نوشت: «هر کسی که در آلمان آزادی سوریه را جشن می‌گیرد دیگر دلیلی برای فرار ندارد. آنها باید به سرعت به سوریه بازگردند.»
آلیس وایدل از سال‌ها پیش همواره می‌گوید که “مهاجران و پناهجویان خطرناک باید هر چه سریع‌تر از آلمان اخراج شوند زیرا امنیت داخلی آلمان را به خطر می‌اندازند” و البته به گفته او سوال دقیق این است که “این افراد اصلا چرا در آلمان هستند و اینجا چه می‌کنند؟”
بیشتر بخوانید: روبرت هابک؛ نامزد صدراعظمی آلمان و حامی معترضان ایرانی
وایدل از این منظر منتقد سرسخت آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان و سیاست “مرزهای باز” او عمدتا مربوط به مهاجران از سوریه است؛ وایدل در بسیاری از موضع‌گیری‌هایش سخت به مرکل تاخته و از جمله گفته است: «من کاملا با ترامپ موافقم که گفته بود مرکل یک دیوانه است.»
آلیس وایدل در حالی از سوی حزب “آلترناتیو برای آلمان” نامزد صدراعظمی معرفی شده است که این حزب راست‌گرا از زمان تأسیس خود در حدود ۱۲ سال پیش، هرگز نامزدی را به‌منظور رقابت برای تصدی پست صدراعظمی اعلام نکرده بود.
بر اساس نظرسنجی مربوط به دسامبر سال ۲۰۲۴ میزان حمایت از حزب “آلترناتیو برای آلمان” در میان مردم این کشور بین ۱۸ تا ۱۹ درصد است که آن را در رتبه دوم قرار می‌دهد. در همین خصوص، تینو کروپالا، یکی از رهبران این حزب گفت: «اکنون باید از مرز ۲۰ درصد عبور کنیم و به صعود ادامه دهیم.»
حزب “آلترناتیو برای آلمان” (AfD) از سوی سازمان امنیت داخلی این کشور به عنوان جریانی مظنون به داشتن گرایش‌های راست افراطی و در مواردی به عنوان حزبی با گرایش “اثبات‌شده” راست افراطی طبقه‌بندی شده است.
وایدل؛ پیامی با هشتگ “مهسا امینی”
آلیس وایدل نسبت به سایر نامزدهای صدراعظمی آلمان، در زمینه سیاست خارجی به طور کلی کمتر موضع‌گیری شفافی اتخاذ کرده است.
در واکنش به خیزش سراسری “زن، زندگی، آزادی” در ایران، وایدل در پیامی با هشتگ مهسا امینی در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: «مردم در ایران حاضرند برای آزادی جان بدهند، درحالیکه تحقیر زنان (اشاره به حجاب) در آلمان به عنوان غنی‌سازی فرهنگی ترویج می‌شود و رژیم ملاها به‌عنوان دوست و شریک تلقی می‌شوند و برای آنها پیام‌های تبریک فرستاده می‌شود!»
درباره جنگ در اوکراین نیز وایدل می‌گوید قصد دارد برای صلح در اوکراین تلاش کند و در عین حال ارسال تسلیحات به دولت کی‌یف را متوقف خواهد کرد. وایدل سیاست‌های ضدروسی آلمان را به ضرر منافع آلمان می‌داند و مخالف تحریم‌های اروپا علیه روسیه است و در مقابل، خواستار بازسازی روابط و تقویت همکاری‌ها میان برلین و مسکو به‌ویژه درعرصه انرژی است.
وایدل بر ضرورت حمایت آلمان از اسرائیل و یهودیان تاکید می‌کند و از جمله در این زمینه گفته است که “اگرچه نتانیاهو اشتباهات زیادی مرتکب شده، ما به عنوان آلمانی باید از یهودیان و موجودیت اسرائیل محافظت کنیم.”
ایلان ماسک و آلیس وایدل
اواخر دی‌ماه سال ۱۴۰۳ ایلان ماسک، مشاور دونالد ترامپ و مالک شبکه اکس، با آلیس وایدل به‌صورت مجازی دیدار و گفت‌وگو کرد. وایدل در این نشست مجازی از نحوه برخورد سیاستمداران و رسانه‌های آلمان با ترامپ در طول کارزار انتخاباتی انتقاد کرد.
وایدل گفت که با ایلان ماسک در بسیاری از مسائل همچون انرژی هسته‌ای، مهاجرت، مالیات، آموزش و امنیت داخلی موافق است و نظر مشابهی دارد. ماسک نیز ضمن تاکید بر مواضع پیشین خود گفت که تنها حزب “آلترناتیو برای آلمان” می‌تواند این کشور را نجات دهد.
برگزاری این نشست مجازی میان وایدل و ماسک، خشم بسیاری از مقام‌های آلمانی را به همراه داشت. از جمله آنها نانسی فزر، وزیر کشور آلمان با بیان اینکه ایلان ماسک قصد دارد “دموکراسی‌های لیبرال را تضعیف کرده و به تقویت اقتدارگرایان و راست‌گرایان افراطی بپردازد”، افزود که هدف ماسک “مختل کردن” یا حتی “از بین بردن” گفت‌وگوی دمکراتیک است.
ماسک صراحتا از رای‌دهندگان آلمانی خواسته تا در انتخابات پیش‌رو به حزب “آلترناتیو برای آلمان” رای دهند؛ او مثلا در یادداشتی برای روزنامه دی ولت، AfD را حزبی با “نگاه واقع‌گرایانه سیاسی” نامید که “در زمینه‌های بازسازی اقتصادی، تأمین انرژی و کنترل مهاجرت مواضع درستی دارد.”
ایلان ماسک روز ۲۵ ژانویه ۲۰۲۵ (۶ بهمن ۱۴۰۳) نیز به طور غیرمنتظره و آنلاین در یک نشست انتخاباتی حزب “آلترناتیو برای آلمان” در شهر هاله واقع در شرق آلمان شرکت کرد.
بیشتر بخوانید: زارا واگن‌کنشت؛ سیاستمدار ایرانیتبار و نماد چپ‌گرایی آلمان
در این نشست، آلیس وایدل با بیان اینکه جمهوری‌خواهان ایالات متحده در حال تلاش برای “بازگرداندن عظمت به آمریکا” هستند، از حامیان خود خواست تا آنها نیز بار دیگر عظمت را به آلمان بازگردانند.
اعتراض‌های گسترده علیه وایدل و “آلترناتیو برای آلمان”
آلیس وایدل در مصاحبه‌ای پیش‌بینی کرده که حزب “آلترناتیو برای آلمان” تا سال ۲۰۲۹ قدرت را در آلمان به دست خواهد گرفت؛ این‌همه در حالی است که بخش بزرگ و قابل‌توجهی از افکار عمومی بارها خشم خود را نسبت به مواضع وایدل و حزبش نشان داده‌اند.
از جمله آنها ژانویه سال ۲۰۲۴ و در طول چندین روز صدهاهزار نفر در حدود ۹۰ شهر کوچک و بزرگ آلمان به خیابان‌ها آمدند و خشم خود را نسبت به رویکردهای این حزب ابراز کردند. رسانه‌های آلمانی جمعیت این تظاهرکنندگان را “کم‌سابقه در تاریخ آلمان پس از جنگ جهانی” توصیف کردند.
ژانویه سال ۲۰۲۵ نیز نشست این حزب در استان زاکسن با اعتراض‌های گسترده‌ای همراه شد و برخی از مخالفان شعارهایی مانند “نه به نازی‌ها” سر می‌دادند.
در یکی از جدیدترین موارد از این دست، روز یکشنبه ۲ فوریه سال ۲۰۲۵ صدها هزار نفر در برلین، کلن، بن، پوتسدام، اولم، کیل و سایر شهرهای آلمان در مخالفت با همکاری احزاب مسیحی با حزب راستگرای افراطی “آلترناتیو برای آلمان” تظاهرات کردند.
خیز بلند وایدل برای صدراعظمی آلمان
آلیس وایدل در ماه‌های گذشته بارها از آمادگی خود و حزبش برای تشکیل دولت در آلمان خبر داده است. او از جمله میانه‌های آذرماه سال ۱۴۰۳ تاکید کرد که حزب AfD به‌عنوان دومین نیروی قوی در کشور، حق دارد ادعای تشکیل دولت داشته باشد.
وایدل در حالی برای به‌دست گرفتن قدرت سیاسی در آلمان خیز بلندی برداشته که پایگاه اجتماعی خود را فراتر از مرزهای آلمان، بلکه در پهنه اروپا می‌داند؛ آنچنانکه مارتین زلنر، فعال راست افراطی اتریشی در جریان نشست موسوم به “پوتسدام” که روز ۴ آذرماه سال ۱۴۰۲ در هتل ییلاقی “آدلون” در شهر کوچک پوتسدام برگزار شده بود، برنامه‌ای مبنی بر اخراج مهاجران را طرح کرده بود؛ موضوعی که به تنهایی نشان‌دهنده ائتلاف فرامرزی راست‌های افراطی است.
آبان‌ماه سال ۱۳۹۷ نیز رسانه‌های آلمانی گزارش دادند که ۱۳۰ هزار یورو از یک شرکت دارویی در سوئیس به حساب شعبه حزب “آلترناتیو برای آلمان” در محل فعالیت آلیس وایدل واریز شده است؛ موضوعی که جنجال‌های فراوانی به همراه داشت و وایدل گفت که اگرچه هیچ اشکالی در ارسال این مبلغ نمی‌بیند اما آن را پس فرستاده است.
آلیس وایدل حالا به نماد راست‌گرایی افراطی در آلمان تبدیل شده است؛ نمادی که البته به فراتر از مرزهای آلمان نیز رفته؛ پایگاه اجتماعی حزب آلترناتیو برای آلمان حتی با همین ۲۰ درصد نیز گویای آن است که از هر پنج آلمانی یک‌نفر، دیدگاه‌ها و رویکرد وایدل را می‌پسندد حتی اگر در ظاهر از آن تبری جویند.
رشد راست‌گرایی در اروپا طی سالهای اخیر حتی شاید وایدل را به این جمع‌بندی رسانده باشد که ای‌بسا زودتر از سال ۲۰۲۹ بر کرسی صدراعظمی آلمان تکیه بزند؛ او که بارها گفته “کسی که خواهان تغییرات واقعی و اصلاحات است، به آلترناتیو برای آلمان رأی می‌دهد.”
