با ورود اندونزی به گروه بریکس در سال ۲۰۲۴، بزرگترین اقتصاد جنوب شرقی آسیا و پرجمعیت‌ترین کشور این منطقه به این بلوک پیوست. برخی این اقدام را “نشانه‌ای از تغییرات در نظم جهانی” ارزیابی کرده‌اند.اندونزی روز دوشنبه ششم ژانویه به طور رسمی به عنوان عضو جدید گروه بریکس شناخته شد. با ورود این کشور، بزرگترین اقتصاد جنوب شرقی آسیا و پرجمعیت‌ترین کشور این منطقه به این بلوک پیوست.
گروه بریکس که در سال ۲۰۰۹ توسط برزیل، روسیه، چین و هند تأسیس شد، به عنوان یک انجمن بین‌المللی برای کشورهای در حال توسعه اهمیت بیشتری یافته است. آفریقای جنوبی بلافاصله پس از اولین اجلاس به این گروه پیوست و مصر، ایران، اتیوپی و امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۴ به اعضای آن اضافه شدند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
با اضافه شدن اعضای جدید، گروه بریکس اکنون در تلاش است تا به عنوان یک جایگزین برای گروه هفت اقتصاد بزرگ جهان (جی هفت) که تحت رهبری ایالات متحده قرار دارد، شناخته شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه اندونزی، رولینسیا سویمیرات، به دویچه وله گفت: «ما چندین بار تأکید کرده‌ایم که بریکس یک پلتفرم مهم برای تقویت همکاری‌های جنوب-جنوب است و این اطمینان را ایجاد میکند که صداها و آرزوهای کشورهای جنوب جهانی در فرآیندهای تصمیم‌گیری جهانی به خوبی نمایندگی شوند.»
وی افزود که جاکارتا “متعهد است تا در دستورکارهای مورد بحث در بریکس شرکت کند، از جمله تلاش‌ها برای ارتقای تاب‌آوری اقتصادی و همکاری‌های فناوری و بهداشت عمومی.”
پراوبو سوبیانتو، رئیس‌جمهور جدید اندونزی، که در انتخابات ۲۰۲۴ برنده شد، تصمیم به پیوستن به بریکس گرفت.
این در حالی است که رئیس‌جمهور پیشین اندونزی، جوکو ویدودو، در سال ۲۰۲۳ از پیوستن به بریکس خودداری کرده و گفته بود که جاکارتا هنوز در حال ارزیابی مزایا و معایب این عضویت است و نمی‌خواهد “در این زمینه شتاب‌زده عمل کند”. اما رئیس‌جمهور جدید که در انتخابات ۲۰۲۴ پیروز شد، نگرانی‌ای در این خصوص نداشت.
اما این تغییر در جاکارتا بیشتر از یک تغییر دولت ساده است. با توجه به اینکه نظم جهانی تحت رهبری غرب به دلیل بحران‌های اقتصادی و جنگ‌ها در اوکراین و خاورمیانه ضعیف شده است، کشورهای جنوب جهانی به طور فزاینده‌ای تمایل دارند به پکن و مسکو نزدیک‌تر شوند و از این طریق ممکن است با ایالات متحده مخالفت کنند.
بیش از ۳۰ کشور، از جمله کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند تایلند، مالزی و ویتنام، اکنون علاقه‌مندی خود را برای پیوستن به بریکس اعلام کرده یا درخواست عضویت داده‌اند.
جهان “چندقطبی”
تحول بریکس به یک بلوک ژئوپلیتیکی بزرگتر همچنین ناشی از ظهور چین به عنوان یک نیروی اقتصادی و سیاسی جهانی است. دولت چین به طور مداوم از لزوم ایجاد یک “نظم جهانی چندقطبی” سخن می‌گوید، نظمی که در آن ایالات متحده تسلط کامل نداشته باشد. اعضای بریکس همچنین اغلب درباره تسلط جهانی دلار آمریکا و نیاز به چارچوب‌های مالی جایگزین برای کشورها بحث می‌کنند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
از لحاظ دیپلماتیک، بریکس برای چین و روسیه مهم است چرا که نماد این فضای ژئوپلیتیکی در حال ظهور است و اجلاس ۲۰۲۴ که توسط ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه میزبانی شد نشان داد که مسکو هنوز دوستان زیادی در سراسر جهان دارد، حتی با وجود تحریم‌های غرب.
پس از تصمیم اندونزی برای پیوستن به بریکس، سخنگوی وزارت خارجه چین، گو جیائوکان، این کشور را به عنوان “یک کشور در حال توسعه بزرگ و نیروی مهم در جهان جنوب” ستایش کرد.
اندونزی به عنوان یک نیروی متوازن؟
حبیب آبیان دزاکوان، پژوهشگر بخش روابط بین‌الملل مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی اندونزی در همین زمینه به دویچه وله گفت: «اندونزی قصد ندارد از غرب جدا شود، چه به صورت تدریجی و چه به صورت فوری»
او افزود: «در دی‌ان‌ای سیاست خارجی اندونزی، همه دوستان هستند همانطور که [رئیس‌جمهور سوبیانتو] پروبو نیز گفته است.» او در ادامه تاکید کرد که جاکارتا “فقط می‌خواهد میدان بازی خود را گسترش دهد.”
این پژوهشگر امور بین الملل در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: «اگر اندونزی بتواند موضع غیرمتعهد خود را حفظ کند و با دیدگاه جامع خود به دستورکار بریکس تأثیر بگذارد و از کنار گذاشتن یا رد غرب خودداری کند، فکر می‌کنم [عضویت] برای روابط ما با غرب تأثیر زیادی نخواهد داشت.»
تکو رزاساه، دیگر کارشناس روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه جاوه غربی، به دویچه وله گفت که اندونزی می‌تواند در درون بریکس به عنوان یک “متعادل‌کننده” عمل کند و در عین حال روابط خود را با ایالات متحده و اتحادیه اروپا حفظ کند.
اثر ورود ترامپ به کاخ سفید
با توجه به اینکه دونالد ترامپ به زودی به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده وارد کاخ سفید می‌شود، انتظار می‌رود که ایالات متحده از تعاملات چندجانبه فاصله بگیرد. ترامپ در نوامبر گذشته تهدید کرده بود که اگر یک “ارز بریکس” ایجاد شود، کشورهای عضو بریکس از اقتصاد ایالات متحده قطع خواهند شد.
الکساندر ریموند آریفیانتو، پژوهشگر ارشد در مدرسه مطالعات بین‌المللی اس. راجاراتنام (RSIS)، معتقد است که رویکرد معاملاتی دولت ترامپ می‌تواند فرصتی برای اندونزی فراهم کند تا شراکت‌های قوی‌تری در سازمان‌های منطقه‌ای بسازد.
آریفیانتو در مقاله اخیر خود نوشت: «ساخت شراکت‌های مفید با کشورهای جنوب شرقی آسیا نه تنها موقعیت غیرمتعهد منطقه را در یک نظم ژئوپلیتیکی روزافزون نامطمئن تقویت میکند، بلکه وضعیت اندونزی را به عنوان یک رهبر در آ‌سه‌آن و اعتبار چندجانبه آن را در زمانی که ایالات متحده به سمت یکجانبه‌گرایی می‌رود، تقویت خواهد کرد».
