ظریف با انتشار یک توئیت اعلام کرد در این دیدار، رئیس قوه قضائیه “با اشاره به شرایط کشور توصیه کردند که برای پیشگیری از فشار بیشتر بر دولت، به دانشگاه بازگردم. بنده نیز بی‌درنگ پذیرفتم.»

او می‌گوید در طول شش ماه گذشته “با سخیف‌ترین توهین‌ها، افتراها و تهدیدها نسبت به خود و خانواده‌ام روبرو بودم، و حتی در درون دولت نیز تلخ‌ترین دوران خدمت چهل ساله را گذراندم”.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

این دیپلمات جمهوری اسلامی در گذشته همواره در محافل داخلی و بین‌المللی از تفکیک و استقلال سه قوا در جمهوری اسلامی دفاع می‌کرد؛ و حال شواهد حاکی از دخالت و تصمیم‌گیری مستقیم قوه قضائیه در امور قوه مجریه است. از واکنش مسعود پزشکیان به این استعفا و دخالت رئیس قوه قضائیه هنوز خبری در دست نیست.

با این حال سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی صبح روز دوشنبه ۱۳ اسفند به گونه‌ای مبهم به خبرنگاران گفته است: «قطعاً انتظار ندارید که من دیدگاه دیگران را درباره تحولات داخلی کشور تفسیر کنم. اما به‌طور طبیعی، این موضوع برداشت‌ها و تأثیرات خاص خود را خواهد داشت.»

اسماعیل بقایی در ادامه تأکید کرد: «آقای ظریف دیدگاه‌های خود را به‌صورت شفاف و صریح در پیام‌شان بیان کرده‌اند.»

این استعفا اما واکنش‌هایی در فضای مجازی برانگیخته است که می‌پرسند، آیا تغییری اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی در راه است؟

تابعیت آمریکایی دو فرزند ظریف

مطابق قانون مشاغل حساس در جمهوری اسلامی، انتصاب ظریف به عنوان یکی از معاونین رئیس جمهور، به این دلیل که دو تن از فرزندان او تابعیت مضاعف و قهری آمریکا را دارند، نقض آشکار قانون محسوب و خلاف متن صریح این قانون تلقی می‌شود. به همین دلیل برخی نمایندگان مجلس از ابتدای شروع به کار دولت پزشکیان پیگیر موضوع انتصاب غیرقانونی ظریف در پست معاونت راهبردی بودند.

بیشتر بخوانید: استعفای ظریف؛ پایان حضور دیپلمات کهنه‌کار در دولت پزشکیان

امیر حسین ثابتی، نماینده اصولگرای تندرو تهران در واکنش به استعفای ظریف نوشت: «هنوز چند مسئول دیگر نیز در دولت حضور دارند که آنها نیز یا باید تابعیت دوم فرزندان شان را لغو کنند و یا از سمت خود برکنار شوند.»

او در کانال تلگرامی خود در واکنش به استعفای محمدجواد ظریف نوشت: «پس از چند ماه پیگیری و تذکرات پی در پی نمایندگان خطاب به سران سه قوه، محمد‌جواد ظریف معاون غیرقانونی رئیس جمهور مجبور شد از سمت خود استعفا دهد.»

استعفا یا برکناری؟

حمید رسایی، نماینده اصولگرا و نزدیک به جبهه پایداری ، که از جمله مخالفان سرسخت ظریف بود، در واکنش به استعفای ظریف نوشت: «کسی که حضورش غیرقانونی است اساسا نمی‌تواند استعفا کند، بلکه پس از تفهیم اتهام، عزل می‌شود.»

این نماینده تندروی مجلس می‌افزاید: «واژه استعفا درباره کسی به کار میرود که درجایگاه قانونی باشد و از حضور درآن جایگاه استعفا کند، اما کسی که طبق قانون حضورش کأن لم یکن و غیرقانونی است اساسا نمیتواند استعفا کند بلکه پس از تفهیم اتهام، ازجایگاهی که غیرقانونی اشغال کرده، عزل میشود تا تبعات کمتری متوجه‌اش شود.»

بیشتر بخوانید: مخمصه مذاکره ایران با آمریکا؛ “هنر فرار” یا “شجاعت ریسک”

به گزارش شرق، غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم به طعنه نوشت: «همتی و ظریف از دولت رفتند. فکر کنم میدری و ظفرقندی هم بروند وفاق کامل می‌شود.»

عبدالرضا داوری هم فرد دیگری بود که به این خبر واکنش نشان داد. او نوشت: «نتانیاهو: ظریف رفت، از دستش راحت شدیم. پ.ن.: مأموریت تندروها انجام شد.»

حسن یونسی، فعال اصلاح‌طلب نوشت: «امشب دو گروه راحت می‌خوابند؛ صهیونیست‌ها و پایداری‌چی‌ها»

جلیل محبی روحانی اصولگرا و دبیر پیشین ستاد امر به معروف و نهی از منکر هم در این باره نوشت: «به این نکته سیاسی حقوقی هم توجه کنید که اگر دولت می‌خواست ظریف را نگه‌دارد، لایحه اصلاحیه قانون مشاغل حساس را گونه‌ای می‌نوشت که مشکل ظریف حل شود نه مشکل دیگران.»

شیخ فرهاد فتحی، کاربر روحانی نیز به کنایه نوشت: «آقای پزشکیان به جای همتی و ظریف، جلیلی و رسایی رو بذارید و آخرین مرحله رو هم طی کنیم و داستان تموم بشه.»

بیشتر بخوانید: قالیباف اعلام کرد انتصاب ظریف غیرقانونی است

سجاد عابدی، فعال رسانه‌ای اصلاح‌طلب نوشت: «روزی که عارف وارد دولت شد ظریف باید میرفت. روزی که پزشکیان به این نتیجه رسید که از آذری جهرمی و طیب‌نیا و مهدی‌زاده‌ها نمی‌خواهد استفاده کند؛ ظریف باید می‌رفت و البته ظریف مانده بود تا کت گشاد ریاست‌جمهوری را تن رییس‌جمهور نگه دارد.»

یاشار سلطانی روزنامه‌نگار هم در واکنش به استعفای ظریف نوشت: «وفاق و عارف اولین اشتباه بزرگ پزشکیان بود.»

عباس عبدی، تحلیل‌گر سیاسی هم در یادداشتی تاکید کرد که وفاق با مردم نه تنها رخ نداده و افراد جدیدی به این جریان یا دولت اعتماد نکرده و ملحق نشده‌اند، بلکه اعتماد ماه‌های اول نیز کاهش چشمگیری یافته و نزدیک به نصف شده است.

سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در واکنش به استیضاح همتی در شبکه اجتماعی ایکس، از عزم خود برای اشتباهات کمتر سیاستگذار یاد کرد و نوشت: «در ماه‌های پس از وزارت، همه عزم ما کمک به اشتباهات کمتر سیاستگذار بود اما عاقبت سیاسی‌کاری، انتصاب از حلقه بسته بازنشستگان، مسئولیت ناپذیری و نداشتن نقشه راه همین است.»

سید مهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر ریاست جمهوری با نظر خاندوزی همراه شد. او در واکنش به این اظهار نظرها، با تاکید بر اینکه “تجربه تلخ یا ناکامی مقطعی را نباید به معنی شکست یک پروژه کلان دانست”، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «رئیس جمهوری برای نجات ایران تنها نخواهد ماند و برای کامیابی باید دست از تلاش نکشید. یک تجربه تلخ، یا یک ناکامی مقطعی را نباید به معنی شکست یک کلان پروژه انگاشت. برای کامیابی در یک میدان بزرگ و پیمودن یک راه طولانی باید صبوری ورزید، برنامه داشت و دست از تلاش نکشید. رئیس جمهور در روزهای سخت تر از این هم در راهی که برای نجات ایران در پیش گرفته تنها نخواهد ماند.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

اما در تمام این واکنش‌ها به استعفای ظریف و عدم رأی اعتماد مجلس به عبدالناصر همتی و برکناری از مقام وزارت اقتصاد و دارایی، سخنان مسعود پزشکیان در مجلس بازتاب کمتری در رسانه‌های ایران یافته‌اند.

رئیس جمهوری اسلامی در دفاع از وزیر اقتصاد خود گفت پولی در خزانه دولت باقی نمانده است و افزود: «نظر بنده بود گفت‌وگو بهتر است. رهبر انقلاب فرمودند ما با آمریکا گفت‌وگو نمی‌کنیم. من هم آمدم گفتم با آمریکا گفت‌وگو نمی‌کنیم. باید خودمان را با جهتی که رهبر انقلاب مشخص کردند وفق دهیم.»

اتهامات وارد شده به متهم ردیف اول عبارتند از: قاچاق عمده و سازمان‌یافته چای سیاه، اخلال کلان در نظام اقتصادی-ارزی از طریق عدم رفع تعهدات ارزی، اخلال گسترده در نظام پولی و ارزی کشور از راه فروش ارز در بازار آزاد بدون رعایت ضوابط قانونی، تحصیل مال از طریق نامشروع (کلاهبرداری بانکی سازمان‌یافته)، پرداخت رشوه به مقامات و کارکنان دولتی و بانکی.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

این فساد اقتصادی که رد پای آن در وزارتخانه‌های مختلف، بانک مرکزی، بانک‌ها، گمرک و سازمان استاندارد مشاهده می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده‌های فساد در چند دهه اخیر به شمار می‌رود. نام بسیاری از افراد در لیست متهمان پرونده چای دبش دیده می‌شود.

این فساد در اواخر دولت دوازدهم و در میانه‌های دولت سیزدهم رخ داد و رقم اختلاس در حدود ۳.۴ میلیارد دلار برآورد شده است.

بیشتر بخوانید: فساد سیستماتیک؛ جزئیاتی از پرونده ۳.۷ میلیارد دلاری چای دبش

فارس در گزارش خود می‌افزاید، متهم ردیف اول در مجموع به ۸۲ سال زندان برای ارتکاب چند عنوان اتهامی محکوم شده و باید بیش از دو میلیارد یورو تسهیلات دریافتی ارزی، سه تا ۱۰ برابر ارزش محموله‌های مختلف چای قاچاق و تمامی عواید ناشی از فروش ارز در بازار آزاد را به دولت بازگرداند.

همچنین مجموع جریمه‌های ریالی متهم ردیف اول بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

متهم ردیف اول کیست؟

خبرگزاری فارس در گزارش خود از ذکر هویت متهم ردیف اول خودداری کرده استب، اما رسانه‌ها پیش از این گزارش داده‌بودند “اکبر رحیمی درآبادی”، مالک شرکت چای دبش، متهم اصلی این پرونده است.

پیش از این، قاضی پرونده فساد چای دبش در هفتم بهمن‌ماه هشدار داده بود که جایگاه اداری و مشخصات اجتماعی متهمان این پرونده نباید علنی و منتشر شود.

بیشتر بخوانید: ابعاد تازه‌ای از تخلفات شرکت چای دبش

“قاضی پسندیده” به‌عنوان رییس دادگاه در جریان جلسه دادگاه تأکید کرد که تنها پس از صدور حکم قطعی امکان انتشار مشخصات یا هویت اداری و اجتماعی متهمان وجود دارد. او گفت مسئولیت انتشار هرگونه مطلبی که ناقض این مقررات باشد، بر عهده رسانه منتشرکننده است.

بر اساس یک گزارش تابناک در ۱۷ دی‌ماه ۱۴۰۳، دادستان عمومی و انقلاب تهران گفته است که پرونده چای دبش با ضمائم آن، شامل ۳۵۰ جلد و ۷۰ هزار صفحه است. اتهامات متهمان اصلی این پرونده شامل اخلال عمده در نظام اقتصادی و ارزی کشور، معاونت در این اتهام، تحصیل مال نامشروع و همچنین پرداخت و اخذ رشوه است.

بیشتر بخوانید: فساد راهبردی، ابزار حکمرانی خامنه‌ای

تابناک می‌نویسد: «در این میان، متهم ردیف سی و دوم (از مجموع ۶۱ متهم اصلی)، به معاونت در تحصیل مال از طریق نامشروع و سوءاستفاده از امتیازات در همکاری با متهم اکبر رحیمی (متهم اصلی چای دبش) است.»

گزارش دی‌ماه ۱۴۰۳ تابناک می‌افزاید: «این فرد [اکبر رحیمی درآبادی] به عنوان یکی از متهمان پرونده فساد چای دبش شناخته می‌شود. جالب اینجاست که این متهم، حالا چند ماهی است که با امضای “عبدالناصر همتی” سکاندار یکی از مهم‌ترین ارکان سرمایه‌گذاری و اقتصادی در دولت پزشکیان شده است.»

این ادعای تابناک تا کنون از سوی منبع دیگری تایید یا تکذیب نشده است.

تعدیل حکم مجازات دو وزیر به حبس تعزیری

بر اساس شنیده‌های خبرنگار فارس، سید جواد ساداتی نژاد، وزیر وقت جهاد کشاورزی و سید رضا فاطمی امین، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت توسط دادگاه، مجرم شناخته شده‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

دادگاه ویژه، سید جواد ساداتی‌نژاد را به ۲ سال حبس تعزیری و سید علیرضا فاطمی امین را به یک سال حبس تعزیری محکوم کرد. گفته شده که این حکم پس از اعمال تخفیف و بر اساس ماده ششم قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و به دلیل “مداخله ضعیف متهمان در وقوع جرم” صادر شده است.

پیش‌ازاین نیز رئیس‌کل دادگستری استان تهران از صدور این احکام خبر داده و گفته بود: «حکم نهایی دادگاه برای ۴۴ نفر از متهمان این پرونده صادر شده است.»

حمایت نظامی و دیپلماتیک ترامپ از اسرائیل

بنیامین نتانیاهو با اشاره به نقش ترامپ در تأمین تجهیزات نظامی اسرائیل گفت: “او با ارسال مهماتی که تحویلشان به تأخیر افتاده بود، به اسرائیل ابزار لازم برای مقابله با محور تروریستی ایران را داده است.” او همچنین تأکید کرد که واشنگتن در طول این جنگ، مانع از کاهش توان نظامی اسرائیل شده و به تقویت سامانه‌های دفاعی این کشور کمک کرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در کنار کمک‌های نظامی، نخست‌وزیر اسرائیل به تلاش‌های دیپلماتیک ترامپ نیز اشاره کرد و گفت: “او با حمایت کامل از اسرائیل، فشار لازم را برای آزادی گروگان‌ها بر حماس وارد کرده است.”

پیشنهاد آتش‌بس و موضع اسرائیل

نتانیاهو تأیید کرد که اسرائیل طرح پیشنهادی استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، را برای تمدید مرحله اول آتش‌بس به مدت ۵۰ روزه را پذیرفته است. او گفت: “بر اساس این طرح، نیمی از گروگان‌ها فوراً آزاد خواهند شد و در صورت توافق بر سر آتش‌بس دائمی، باقی گروگان‌ها نیز آزاد خواهند شد. اسرائیل این طرح را پذیرفته، اما تاکنون حماس آن را رد کرده است.”

نخست‌وزیر اسرائیل در ادامه با انتقاد از مواضع حماس تأکید کرد که پیشنهادهای این گروه برای برقراری آتش‌بس دائمی “کاملاً غیرقابل‌قبول” است. او گفت: “حماس خواسته‌هایی را مطرح کرده که امنیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد و ما هرگز چنین شرایطی را نخواهیم پذیرفت.”

قطع ارسال کالاها به غزه و تهدید به اقدامات بیشتر

نتانیاهواز تصمیم اخیر اسرائیل برای قطع ارسال کالاها و تدارکات به غزه دفاع کرد و گفت: “ما بعد از ۴۲ روز این کار را متوقف می‌کنیم زیرا حماس این منابع را می‌دزدد و برای تأمین ماشین تروریستی خود علیه اسرائیل استفاده می‌کند. این وضع دیگر قابل‌قبول نیست.”

او هشدار داد که در صورت ادامه نگهداری گروگان‌گیری توسط حماس، اسرائیل اقدامات بیشتری انجام خواهد داد. “اگر حماس همچنان گروگان‌های ما را نگه دارد، ما گزینه‌های بیشتری برای فشار بر این گروه در نظر داریم. اسرائیل هرگز اجازه نخواهد داد که تروریست‌ها از این بحران سوءاستفاده کنند.”

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

در پایان، نتانیاهو بار دیگر از حمایت ترامپ تشکر کرد و گفت: “از رئیس‌جمهور ترامپ سپاسگزارم که در بازگرداندن گروگان‌های ما، تقویت امنیت اسرائیل و ایجاد آینده‌ای سرشار از صلح و رفاه برای همه مردم خاورمیانه نقش‌آفرینی می‌کند.”

او گفت: «پس از گزارش قبلی من، ذخیره اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران از ۱۸۲کیلوگرم ظرف سه ماه گذشته افزایش یافته و به ۲۷۵ کیلوگرم رسیده است.» به گفته او “ایران تنها کشور غیر هسته‌ای است که به این سطح از غنی‌سازی دست یافته” است.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی گزارش داده است که ایران به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد دارد که می‌تواند به سرعت به سطح ۹۰ درصد برساند، که برای تولید سلاح هسته‌ای لازم است، و اگر بخواهد می‌تواند شش سلاح هسته‌ای بسازد. این میزان بدون احتساب اورانیوم غنی‌شده ایران در سطح ۲۰ درصد و پایین‌تر است.

به گزارش جروزالم پست بر اساس ارزیابی‌های برخی مقامات اسرائیلی و آمریکایی، ایران ممکن است قادر باشد تعداد بیشتری سلاح هسته‌ای تولید کند، به‌ویژه اگر تصمیم بگیرد بمب‌های هسته‌ای کوچک‌تری بسازد.

بیشتر بخوانید:گروسی: زمان برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران رو به اتمام است

تغییر فضای سیاسی ایران

این رسانه همچنین به کناره‌گرفتن محمدجواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور ایران و یکی از حامیان مناسبات دیپلماتیک با غرب، اشاره دارد که به گفته خود به توصیه رئیس قوه قضاییه و به دلیل فشارهای شدید در چند ماه اخیر صورت گرفته است.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی تاکنون هیچ تمایلی برای مذاکره با دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای نشان نداده است، به‌ویژه پس از آنکه ترامپ با شروع دور دوم ریاست جمهوری خود تهران را تهدید به اعمال “فشار حداکثری” کرده است.

روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران که در شعارهای قبلی خود از مذاکره با آمریکا برای حل معضلات اقتصادی ایران سخن گفته بود، در مجلس شورای اسلامی گفت: «رهبر با مذاکره موافقت نمی‌کند و ما هم گفتیم: چشم.» این سخنان او با انتقادات بسیاری از سوی کسانی که پای صندوق‌های رای رفتند تا او را در مقابل نامزد جناح تندرو یعنی سعید جلیلی انتخاب کنند، روبرو شد.

چهار سال است ایران همکاری نمی‌کند

گروسی هم‌چنین به توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران ظرف چهار سال اخیر اشاره کرد و گفت: «به این ترتیب چهار سال است که آژانس نتوانسته دسترسی‌های تکمیلی در ایران انجام دهد.»

مدیر کل آژانس بار دیگر به ادعای ایران مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای خود را اعلام کرده، پرداخت. او گفت: «ادعای ایران که می‌گوید تمام مواد، فعالیت‌ها و مکان‌های هسته‌ای تحت توافق پادمانی “ان پی تی” را اعلام کرده، با یافته‌های آژانس درباره وجود ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در مکان‌های اعلام‌نشده در ایران سازگار نیست.» او برای چندمین بار تاکید کرد که آژانس باید “از محل فعلی این مواد و تجهیزات آلوده مرتبط مطلع شود.”

به گفته مدیرکل آژانس ایران در مورد “تغییرات در توازن مواد اورانیوم در آزمایش‌های تولید فلز اورانیوم که در آزمایشگاه جابر بن حیان انجام شده، توضیحی ارائه نکرده است.” او همچنین از این ابراز تاسف کرد که “ایران با وجود اعلام تمایل به بررسی پذیرش معرفی چهار بازرس باتجربه آژانس، آنها را نپذیرفته است.”

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

گروسی تاکید کرد که گزارشی “جامع و به‌روز در مورد وجود و استفاده از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ارتباط با مسائل گذشته و جاری مربوط به برنامه هسته‌ای ایران” تهیه خواهد کرد، اما درباره مهلت ارائه این گزارش چیزی نگفت.

وی در پایان به دیدارشبا پزشکیان و عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در تهران در نوامبر گذشته اشاره کرد و گفت امیدوار است به زودی دوباره آنها را ملاقات کند و گفت‌وگوهای موثری داشته باشد، “هرچند تاکنون هیچ پیشرفتی حاصل نشده است.”