| اطلاعیه و پیامها | لینک ها | مقالات | شماره جدید |
|
بایگانی |
ازمقالات ارائه شده به سمينار سراسری زندانیان سیاسی در کلنپي آمدهاي شكنجه‌ي سياسي و مسئله‌ي واگشت‌پذيري:بحثي فراسوي بيماري در فرد نورايمان قهارياين نوشته فشرده‌اي است از برخي نتايج تحقيقي در باره تاثيرات شكنجه سياسي و مسئله‌ي واگشت‌پذيري. موضوع به تفصيل در پايان‌نامه‌ي دكتراي نويسنده در رشته‌ي روانشناسي باليني[i] بررسي شده است. قسمتي از اين مقاله نخستين بار در گفتگوي راديويي نويسنده با برنامه‌ي «مسائل حقوق بشر» صداي آلمان، زير عنوانِ سركوب و آسيب‌ديدگي اجتماعي مطرح شده است. نظرات ابراز شده در اين مقاله تنها گونه‌اي از نگرش به موضوع شكنجه و زندان از نظر روانشناسي است. بحث در باره اينكه آيا به فرد شكنجه شده بايد به عنوان بيمار نگريست يا نه، در روانشناسي همچنان ادامه دارد. با توجه به اين كه در فرهنگ ما بحث در مورد شكنجه و پيامدهاي آن تازگي دارد، از خواننده اين مقاله دعوت مي‌شود به نظريات ذكر شده بعنوان نمايي در مورد تروماي شكنجه بنگرد. اميد است كه اين مقاله بتواند به بحث و گفتگو در باره نظريات گوناگون در اين زمينه دامن زند. شكنجه سياسيجاي تأسف است كه در جهان امروز عرصه هاي متعددي موجودند كه در آنها افراد براي حفظ منافع خويش به اَعمالي غير انساني عليه همنوعان خود دست مي‌زنند. براي نمونه، تحقيقاتي كه در باره شكنجه انجام شده‌اند نشان مي‌دهندكه شكنجه در بين گروه‌هاي شيطان‌پرستي كه به طور عمده در غرب هستند، در ميان دست‌اندر كاران خريد و فروش مواد مخدر، و در چرخه خشونت خانوادگي رايج است[ii]. هدف اصلي استفاده از شكنجه در زمينه‌هاي ذكر شده مهار كردن افراد درگير است؛ شكنجه‌ي سياسي اما به دليل آن كه به دست ماموران رسمي دولت‌هاي مستبد و براي سركوب مخالفان به‌كار مي‌رود با مواردي كه پيشتر از آنها نام برده شد متفاوت است. شكنجه سياسي، يكي از سلاحهاي موفق عليه دموكراسي است. از آن براي تخريب فرد و اشاعه و رواج رعب و وحشت در جامعه استفاده مي‌شود. يكي از هدفهاي اِعمالِ شكنجه‌ي سياسي ايجاد تغيير در فرهنگ است تا محيطي بوجود آيد كه در آن افراد به خاطر صيانت نفس و حفظ جان خويش خاموشي پيشه كنند.”جامعه‌ي بين المللي پزشكي“ در نشست سال ۱۹۷۳ خود در توكيو شكنجه را اين گونه تعريف كرد: ”شكنجه اِعمال رنجي جسمي و يا رواني‌ست كه توجيه‌ناپذير، به عمد و بطور منظم، سيستماتيك و خودسرانه از طرف افراد يا به دستور مأموران دولتي انجام گيرد تا فردي را مجبور به دادن اطلاعات، اعتراف كردن يا هر عمل ديگر كنند.“ همچنين، كانون اصلي تعريفي كه سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۴ از شكنجه بدست داد بدين قرار است كه شكنجه عملي است كه به وسيله ماموران دولت به عمد و براي ايجاد درد شديد جسمي يا رواني انجام مي‌گيرد.اما هيچ‌كدام از اين تعريفهاي قانوني شكنجه نمي‌توانند بيانگر شدت و عظمت رنجي باشند كه قربانيان شكنجه متحمل مي‌شوند. در حالي كه وارد آوردن درد ويژگي اصلي شكنجه است، هدف نهايي آن به نابودي كشاندن انسانيتِ قرباني خود است. تغييري كه با اعمال شكنجه در دنياي قرباني بوجود مي‌‌آيد، همه جانبه بوده، بر تمامي روابط او تاثير مي‌گذارد. آثار جسمي شكنجه براي جان بدربرده تا پايان عمر يادآور دوران شكنجه و زجرش است. برخي از تأثيرات روحي–رواني و جسمي‌اي كه شكنجه بر روي قرباني خود مي‌گذارد بلافاصله و موقتي‌اند و برخي ديگر بطور مزمن با جان‌بدربردگان باقي مي‌مانند. برخي از اين تأثيرات در جدول زير (جدول ۱) نشان داده شده‌اند. موردهاي ذكر شده در اينجا مجموعه اي است از نتايج تحقيق نويسنده، كه در آن گروهي از جان‌بدربردگان از شكنجه در زندانهاي جمهوري اسلامي ايران شركت داشته‌اند. يقين است كه اين جدول همه عارضه‌هاي ناشي از شكنجه را در بر نمي‌گيرد. جدول ۱ : عارضه‌هاي شكنجه
پرداختن به تأثيراتي كه شكنجه بر روي فرد قرباني باقي مي‌گذارد و تلاش در جهت درمان آن از اهميت بسياري برخوردار است. همزمان بايست به اين نكته توجه داشت كه در بررسي تروماي شكنجه، جدا در نظر گرفتن قرباني از جامعه و كنكاش در تروماي شكنجه او به تنهايي، موجب مي‌شود كه فرد شكنجه شده را خارج از چارچوب آسيب ديدگي‌اش ببينيم و به جاي پرداختن به سيستم‌هاي بيماري كه منجر به وقوع چنين فاجعه‌اي شده است، آن را طبيعي جلوه داده، به دنبال بيماري درون فرد بگرديم.گذشته از اين، تروماي شكنجه تنها يكي از اشكال ترومايي‌ست كه جان بدربردگان تجربه مي‌كنند. بطور مشخص، در چارچوب تروماي سياسي در ايران، دوران فرار، دستگيري، شكنجه و بازجويي، محاكمه، تنبيهات دوران زندان، وضعيت زندگي در زندان، شرايط آزادي، دوران بعد از آزادي، و براي جان بدربردگان در تبعيد، از دست دادن هويت و جايگاه اجتماعي، از دست دادن روابط و وابستگيهاي اجتماعي و |