روي آوردن به هروئين و فراتر از آن است".ميثم روزانه هشت هزار تومان بابت سه وعده مصرف شيره ترياک هزينه مي کند و اين در حالي است که او تنها يک کارگر فروشگاه کفش است که مي گويد: "پول اين شغل اصلا برکت ندارد".
خودش اعتيادش را اين طور توجيه مي کند "شغلم اينطوري ايجاب مي کرد. فک زدن زياد با مشتري و شارژ نشدن زياد با بالا رفتن مصرف همه باعث شد که شيره را امتحان کنم."
در کارگاه هاي زير زميني امکان انجام هر نوع خلافي ميسر است مصرف الکل و مواد مخدر، روابط جنسي و ... همگي به صورت آشکاري در اين کارگاه ها براي کودکاني که از روي فقر شديد خانواده به کارهاي سخت تن داده اند کاملا محسوس است و آنها با مشاهده عيني به راحتي نحوه استعمال انواع مواد مخدر را فرا مي گيرند. اما آيا مسوولان دولتي در ايران هم فريادهاي خاموش قربانيان کار در سنين کودکي را مي شنوند؟
دکتر شيري روانشناس و استاد دانشگاه مي گويد:"بارزترين مشکل کودکان کار اين است که آن ها سريع بزرگ مي شوند و دايم به خود نهيب کار کردن و نخوابيدن مي زنند".
وي تاکيد مي کند: "آنها هميشه حسرت غرايز کودکي را دارند و مجبور به سرکوب کنجکاوي هاي خود هستند. زندگي آن ها هميشه با ترس عجين است. احساس تحقير، دوست نداشتن خود و نفرت از خود هم در اين کودکان به چشم مي خورد".
شيري با اشاره به تضاد طبقاتي موجود در جامعه مي گويد: "برخي کودکان تحمل فاصله طبقاتي را ندارند و بسياري از بزه کاري هاي آنان براي پر کردن همين تضاد طبقاتي است".
جوانان و بيکاری
منصور بختیاری
بر اساس گزارش سازمان بين‌المللي كار، 170 ميليون فرد جوان در جهان بيكارند و بر اساس پيشبينيهاي صورت گرفته با افزايش 110 ميليون نفري جمعيت جهان، لازم است حدود 500 ميليون شغل ايجاد شود؛ در غير اين صورت فاجعهاي به وقوع خواهد پيوست كه اثري قوي بر زندگي جوانان خواهد داشت.
به گزارش سرويس "جوانان" خبرگزاري دانشجويان ايران ، بيكاري 170 ميليون نفر در جهان در حالي گزارش ميشود كه نرخ بيكاري جوانان در 50 كشور جهان بيش از 15 درصد است.
به باور كارشناسان، واقعيت تلخ بيكاري جوانان در حالي در كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران نمايانگر است كه رشد اقتصادي اين كشورها همگام با رشد جمعيت و نيازهاي آن رخ نداده است. نتيجه آن كه ميزان بيكاري در بين گروه سني 15ـ19 و 20ـ 24 سال 34 درصد و بين 25 تا 29 سال 16 درصد است و با پيشبيني نرخ رشد 2/13 درصدي بيكاري در هر سال پيشبيني شده است كه در سال 85، بيش از نيمي (52 درصد) از جمعيت 15 ـ 29 سال كشور بيكار باشند.
آثار و عواقب بيكاري و دشواري ورود به بخش رسمي اقتصاد، علاوه بر تحميل تنگناهاي اقتصادي بر جوانان، ورود آنان به حاشيه اقتصاد و نيز مشاغل كاذب و در نتيجه گسست زنجيرههاي زندگي، افزايش جرم و جنايت، اعتياد و نابسامانيهاي اجتماعي ديگر را به دنبال دارد.
در اين ميان رويآوري جوانان به "مشاغل سياه" همچون قاچاق مواد مخدر، فعاليت در باندهاي خلافكار و ... كه آن را در زمره عوامل انحرافات اجتماعي گنجاندهاند، خطري است كه در كنار واقعيت ناگوار بيكاري شكل گرفته و تهديدي عليه جوانان است.
دكتر رييسدانا، اقتصاددان و پژوهشگر اجتماعي، مشاغل سياه را واقعيتي ميداند كه در نتيجه تبعيض اجتماعي در جوامع شكل ميگيرد.
وي صاحبان "مشاغل سياه" را قربانيان اين تبعيض مينامد و ميافزايد: بيترحمي نظام اقتصادي ــ اجتماعي به سرعت بيكاران بويژه در بخش آسيب پذير و فقير جامعه كه فاقد هرگونه پشتوانه ارتباطي و اجتماعي هستند را به سمت مشاغل سياهي چون قاچاق مواد مخدر، خرده فروشي و ... مي‌كشاند.
دكتر رييس دانا، با اشاره به اين كه فعاليتهاي سياه بويژه در مناطق آزاد شكل ميگيرد، ميگويد: مشاغل سياه كجرويها و خشونتهاي اجتماعي فراواني به دنبال دارد و افزايش اعتياد جوانان، قاچاق كودكان خياباني و دختران و زنان فراري و ...، ابتلا به ايدز و بيماريهاي ديگر، جنايت و قتل و... همگي در زير سايه شوم مشاغل سياه و فعاليت افراد فاقد شرافت اجتماعي در جامعه ايجاد ميشود و امنيت اجتماعي افراد را به خطر مياندازد. "اندي فورلانگ" از محققان فعال در حوزه اشتغال جوانان، در گزارشي به گردهمايي جهاني كارشناسان براي بررسي اولويت جهاني حوزه جوانان در هلسينكي مينويسد: "در بسياري از بخشهاي جهان تلاشهاي افراد جوان براي گذار به بازار كار به واسطه سطح فرايند بيكاري خنثي ميشود و شرايط بازار كار براي افراد جوان درحال تخريب است." به گزارش ايسنا از سويي ديگر مطالعات در مورد افراد جوان نشان ميدهد كه بيكاري منجر به كاهش صيانت ذات، سطوح كاهش يافته بهزيستي و كناره گيري از همسالان ميشود؛ وضعيتي كه سازمان بين‌المللي كار آن را هشداردهنده توصيف ميكند.
به اعتقاد برخي كارشناسان و محققان، كشيده شدن جوانان به مشاغل سياه نتيجه رخداد "طرد اجتماعي" آنهاست كه به دليل بيكاري بلندمدت روي داده است. امروزه جوانان بسياري در باندهاي خلافكار سازماندهي شده مشغول به كارند و از پايين‌ترين سطوح امنيت اجتماعي محرومند و از سويي ديگر قاچاق كودكان و زنان و تشكيل باندهاي فحشا و بهرهكشي از اجيرشدگان تحت عنوان "كارگران جنسي" پديدهاي است كه در برخي كشورها به عنوان محصول "طرد اجتماعي بيكاران" شكل گرفته است.
در اين حال و در شرايطي كه بر اساس اعلام سازمان بين‌المللي كار، بيكاري جوانان در اغلب كشورها نوعا دو يا سه برابر بزرگسالان است و خطرات سوق يافتن به حواشي بازار كار، جوانان را تهديد ميكند، محققان و كارشناسان، دولتها را به استفاده از جوانان به عنوان يك دارايي، نيروي خلاق، استعداد بزرگ اجتماعي و اقتصادي و قوه محركه در سياست‌هاي اشتغال، آموزش حرفه به جوانان و ايجاد فرصتهاي برابر و مشابه براي زنان و مردان، توصيه ميكنند و تاكيد دارند كه جوانان نخست بايد از سطوح قابل قبول سواد برخوردار بوده و سپس از مهارتها براي دسترسي به شغلهاي موجود بهرهمند شوند و در اين ميان برابري فرصتهاي آموزش زنان و مردان اصلي است كه نبايد ناديده گرفته شود. همچنين كساني كه پيشينه اجتماعي زيانديده دارند از فرصتهاي آموزش ، كارآموزي و اشتغال همچون همسالان خود برخوردار شوند.
به اعتقاد اين محققان دولتها بايد شيوه‌هاي آسان‌سازي راه‌اندازي و ادامه فعاليتهاي اقتصادي جديدي را كشف كنند كه خود اشتغالي از جمله اين ضرورتهاست.