ارتباط با ما

درباره آزادگی

شماره جدید

شماره جدید 

مسئله ملی  و فدرالیسم

بایگانی

حقوق بشر

دانشجو

فراگيري فن و تخصص بپردازند و مطمئن باشند اين دو سال ثمرات بهتري را در بردارد. "

دانش آموزانی که صرفا در خود بعنوان نیروی کار نگریسته اند دیگر چه انگیزه ای برای فراگیری دانش خواهند داشت؟

نگاهی به سوال تست معارف در کنکور سال 85 شدت زوری را که نظام ولایت فقیه هم در شکل کنکور و هم در محتوای آن به جوانان ایران حقنه میکند معلوم میگرداند:

فقیهان واجد شرایط عهده دار ... وظائف پیامبران در زمان غیبت میباشند تا وقتی که ...

1-   همه وظائف – تبعیت از ستمگران نکنند.

2-   همه وظائف – به امور دنیوی بپردازند

3-   اکثر وظائف – تبعیت از ستمگران  نکنند.

4-   اکثر وظائف- به امور دنیوی بپردازند.

و ظاهرا جواب "صحیح!" اولی بوده است! یعنی فقها در زمان غیبت عهده دار همه وظائف پیامبران هستند تا وقتی که از ستمگران تبعیت نکنند.

بقول دانش آموزی  با محرز بودن  مخالفت صریح این جمله  با نص قرآن و نیز میزان زوری که در این سوال نهفته است آنهم برای جوانی  که بدان هیچ اعتقادی ندارد و در زمان مواجه با این سوال گیر میکند بین وجدان و اعتقاد خود و احتمال اینکه با جواب ندادن به این سوال شانس قبولی خود را آنهم  بدست خود در حد 1 نفر هم که شده کمتر کند ، مشخص میسازد که آموزش و پرورش در نظامی استبدادی چون نظام ولایت فقیه جز انتقال زور و جهل و دشمنی با دانش و فهم  رسالتی ندارد.

بخش دوم                                                                  مژگان ثروتی

در واقع جریان عقل گرای جهان اسلام  به ارو.پا این فرصت را داد تا در جهان بینی قرون وسطایی خود گسست ایجاد کند . کلیسای کاتولیک (پاپ محو ر) علیرغم آنکه طرفداران ابن رشد را تعقیب می کرد و سعی از بین بردن آنها داشت اما نتوانست مانع رشد و توسعه اومانیسم و در نهایت ظهور رنسانس شود. (23) آنان  آموزه های ابن رشد را گرفته بودند. ابن رشد بزرگترین مفسر ارسطو در زمان خود بود. تفسیرهای او بر کار ارسطو یکی از مهمترین آثار و تولید  فکری اوست. مهمترین آموزه او حقیقت دو گانه است. از دید او حقیقت دو وجهه یا دو رو دارد . یکی حقیقتی مذهبی است که مبتنی برایمان و وحی است و دیگری حقیقتی فلسفی است که مبتنی بر عقل و خرد است. در کنار این دو حقیقت او براولویت عقل و خرد پای می فشارد و عملا حوزه عقل از وحی را جدا می سازد. با این نظریه ابن رشد بدون آنکه از اسلام روی برگرداند با اسلام فقه ارتدوکسی که قرآن را منبع حقیقت می دانند به چالش می افتد. (24) . آشتی دادن عقل با ایمان و یا به عبارتی دین با علم پارادوکسی بود که دنیای مسیحیت تا زمان روشنگری با آن روبرو بود و در نهایت به جدا شدن رسمی این دو حوزه از یکدیگر در حوزه عمومی منجر شد  و در عمل سامان زندگی مردم و جهان در حوزه عقل و خرد جای گرفت.

تفاسیرو آموزه ای  او از ارسطو در نهایت ساختار کلیسای و معرفت دینی  اروپا را به چالش جدی انداخت. درک و تفسیر ابن رشد بخصوص حول و حوش اثر متافیزیک ارسطودر قرن 13 م. تاثیر بسزایی در حوزه فکری اروپای غربی داشت. این تاثیر بخصوص بر اندیشه توماس فون آکویناس  (1225- 1274) بسیار زیاد بود. توماس آکویناس در پاریس با طرفداران ابن رشد آشنا شد. افکار ابن رشد در دانشگاه سوربن تدریس می شد و تا باروک در دانشگاه  پادوا  نیز کشیده شده بود و تا آغاز رنسانس نیز ادامه داشت.

افکاری که از ابن سینا شروع و با ابن رشد ادامه یافته بود جایگاه خود را در بحث های فلسفی و اللهیات در اروپای غربی باز کرد و به زعم بلوخ نه تنها تا رنسانس که تا زمان لایبنیتس بر فیلسوفان اثر گذار بود.

ابن رشد و ابن سینا بر خلاف اسلام ارتدوکسی که برای کشف واقعیت به متن از پیش تعیین شده یعنی وحی ( مدلی برای واقعیت) مراجعه می کردند ، واقعیت را در متن طبیعت با تکیه بر خرد  جستجو می کردند و برای رسیدن به حقیقت از خود متن طبیعت ( مدلی از واقعیت) شروع می کردندو در نتیجه بینشی واقع گرا و تکامل یابنده از جهان و ایمان خود داشتند. از دید آنها مذهب فقه ارتدوکسی از مردم برده ساخته بودند.

با استقرار اسلام فقه – ارتدوکسی بعد از غزالی در جهان اسلام ،کتاب های ابن رشد  در زمان حیات همین فیلسوف  سوزانده شد. او را از تدریس ( در ارتباط با فلسفه یونانی)  ممنوع کردند و او را به مراکش تبعید و در نهایت در گمنامی جان سپرد.

در جهان اسلام هرگز این دو فیلسوف جایگاهی پیدا نکردند و تا پایان قرن 12 م. کلیه آثار و اندیشه آنان از بین رفته بود. ابن طوفیل یکی دیگر از متفکرانی بود که در رمانی  هسته اندیشه ابن سینا و ابن رشد را دنبال کرد ودر اروپا اثر گذار شد. او در این رمان (25) این اندیشه را دنبال کرده بود که هر فرد به تنهایی می تواند با تکیه بر عقلانیت به معرفت دست یابد. و این چیزی نبود جز اساس فکری دوران روشنگری اروپا.(26)

معتزلیون

معتزلیون یک جریان عقل گرا در اللهیات ( علم کلام) بودند. آنان سعی داشتند که اندیشه اسلامی در سایه اسلام فقه – ارتدوکسی را این بار در یک سیستم عقلی متاثر از اندیشه یونان سا مان بدهند. تقابل این دو جریان یعنی اسلام فقه – ارتدوکسی ( شریعت مداران) و معتزلیون یعنی مدافعان عقل گرایی در فهم دینی در نیمه قرن نهم میلادی بزرگترین چالش و اوج جدال کلامی و فلسفی در تاریخ اسلام است. کلمه  کلام ( در عربی به معنی حرف)  تحت تاثیر اندیشه یونان بخصوص ارسطو از دیالکتیک گرفته شد. دیالکتیک در اندیشه فلسفی یونان به معنی بحث و گفتگواست. گروهی که بر 5 اصل با یکدیگر به توافق رسیده بودند به نام معتزلیون نام گرفتند.

ریچارد مارتین می نویسد معتزلی ها گروهی بودند که از اختلا فات سیاسی بر سر قدرت و کشمکش های فامیلی و طایفه ای که نزدیک به دو قرن ادامه داشت ، به ستوه آمده بودند و در نتیجه به اعتزال ویا به عبارتی گوشه نشینی ( فاصله گرفتن از حلقه جدال های سیاسی و طایفه ای آن زمان) روی آوردند. ( 27)آنان هدف خود را بر دانش اندوزی ودرک و شناخت بهتر اسلام گذاشتند و در نتیجه به مباحث فلسفی تحت تاثیر اندیشه یونان روی آوردند.

از پیشگامان این جریان حسن بصری است. بعدها این سوال پیش آمد که به واقع این گروه مسلما ن بودند؟ هارون ناسوشن روشنفکر اند ونزیایی که در 1930 با اندیشه معتزلی ها در قاهره آشنا شده بود کتابی تالیف می کند که در اندونزی به تدریس آن می پردازد ،  در آن اشاره به مسلمان بودن آنها دارد ولی تاکید می کند که جهان بینی آنها متفاوت از اسلام فقه ارتدوکسی ( شریعت مدار) بوده است.