ارتباط با ما

درباره آزادگی

شماره جدید

مسئله ملی  و فدرالیسم

شماره جدید   

دانشجو

حقوق بشر

 بخش 3                                                 کیوان رفیعی

منشور کبیر

در دوران قرون وسطی (قرن پنجم تا پانزدهم میلادی) اروپا و غرب و قسمتی مهم از آسیا و آفریقا دوران تاریک و ظلمات عجیبی را گذراندند، در این دوره هزار ساله رکود ، که بالاخص در غرب حاصل اربابیت کلیسا و برقراری حکومت فئودالها بود. جنبش و تحول در زمینه حقوق و فرهنگ در حداقل بود و تنها می توان از اقدام «جان» پادشاه انگلستان در سال 1215 میلادی به عنوان یک فراز مهم نام برد .به فرمان وی و تحت فشار اشراف طبقه دوم «منشور کبیر انگلستان» تنظیم و تدوین شد .

این منشور شامل یک سلسله حقوق انسانی و آزادیهای عمومی است از قبیل احاله رسیدگی دعاوی به دادگاه و مراجعه صالحه، منع توقیف غیرقانونی، تناسب میان جرم و کیفر، محفوظ بودن حق مالکیت افراد، لغو کار اجباری و بیگاری، اجرای عدالت درباره همه افراد بطور مساوی، جواز رفت و آمد به کشور انگلستان و ...

گرچه بعضی معتقدند قرض اصلی از تنظیم «منشور کبیر» فقط حفظ و تامین اشراف بوده اما با مطالعه تاریخ به طور کلی می توان گفت که تصریح بعضی حقوق و آزادیهای عمومی در متن منشوراز لحاظ حقوق فردی چه در آن زمان و چه در قرون بعد نتایج مفیدی به بار آورده است .

اعلامیه حقوق انگلستان

قیام عمومی بر ضد استبداد ارباب کلیسا و فئودالها به رهبری رجال آزاده و فلاسفه روشن ضمیر باعث پایان بخشیدن به دوران سیاه قرون وسطی شد و این آزادی با تلاش فلاسفه و اندیشمندانی چون : مارسل دوپادو، ویکلیف، هس، لوتر، کالون، جان لاک، توماس هابز، ولتر، منتسکیو، ژان ژاک روسو و ... منجر به نهضت قانونگذاری گشت .

نطفه اعلامیه حقوق انگلستان با انعقاد عهدنامه وستفالی در اکتبر 1648 به عنوان صلح میان دو مذهب کاتولیک و پروتستان و دولتهای طرفدار آنها بسته شد که پس از کشمکشهای دامنه داری که در زمان چارلز اول و دوم و جیمز دوم پادشاهان انگلستان و پارلمان بوجود آمد ، سر انجام در زمان "ماری" و"ویلیام" اعلامیه حقوق انگلستان تهیه و تنظیم گشت . بنا به تقاضای ویلیام کنوانسیونی در 26 ژانویه 1688 در لندن تشکیل شد و اعلامیه حقوق را تنظیم کرد و در 16 دسامبر 1688 پس از مدتی غور و بررسی متن اعلامیه حقوق را بصورت قانون لازم الاجرایی به تصویب رسانید .

این اعلامیه مشتمل بر مقدمه و موادی است که بسیاری از حقوق انسانی در آن گنجانده شده است .

استقلال آمریکا و حقوق بشر

وقایع و تحولات قرن شانزدهم اروپا مستقیما برآمریکا و مردم آن تاثیر گذارد و باعث تشکیل جنبش آزادیخواهی برای رهایی از استعمار بریتانیا گشت که از اولین موفقیتهای آن می توان به تصویب قوانینی در ایالت پلیموت در سال 1636 میلادی اشاره نمود در این قوانین برخی از حقوق و آزادیهای فردی و رعایت آن مورد تاکید قرار گرفت.تصویب منشور آزادیها در دسامبر 1641 میلادی توسط دادگاه عمومی ماساچوست را میتوان ازدیگر فرازهای تکامل حقوق بشر درآمریکا دانست. این منشور نیز چون قانون ایالت پلیموت برآزادیهای فردی تاکید و در 11 ماده برای رعایت آن قوانین جامع و کاملی وضع نمود. این منشور در شش ماده مقرر می دارد و در سایر فصول دارای مقررات صریحی راجع به آزادیهای زنان آزادی های اطفال آزادیهای مستخدمین خانه ، آزادیهای خارجیان و منع ظلم به حیوانات می باشد.به دنبال این جنبش ها و تحولات ، نمایندگان سیزده مستعمر اصلی آمریکا در 4 ژوئیه1776 اعلامیه استقلال آمریکا را تصویب رساند.اعلامیه استقلال آمریکا پایه و قوانین اساسی ای است که ابتدا در 12 ایالت متحده اولیه آمریکا و بعدها در ایالت دیگر بتصویب رسید و میتوان آنرا سرچشمه نخستین اساسی که در سال 1776 در ایالت ویرجنیا تصویب شد دانست.

این قانون اساسی که به قلم « جرج میسین » به رشته تحریر درآمد به نام « لایحه حقوق » مشهور گشت.

مقدمه لایحه حقوقی قانون اساسی ویرجنیا که درباره حقوق بشر و برابری و آزادی است کم و بیش در کلیه قوانین اساسی ایالت متحده ذکر شده است و بخصوص این اصل تائید شده که حکومت صالح ناشی از ملت است.سایر نکات حقوقی و آزادیهای فردی مندرج درلایحه حقوق به این شرح است :

1.آزادی بیان و مطبوعات و آزادی مذهب و عقیده

2. برخورداری از حقوق و مزایای مساوی

3. حق مالکیت و حق استفاده از نعمتهای حیات

4. حق اجتماع برای اموری که به نفع عموم است

5. هرمتهمی حق دارد که از موضوع اتهام علیه خود با خبر و با متهم کنندگان و شهود آنان مواجهه داده شود

6. هیچ فرد آزادی نباید محکومیت یابد مگر به استناد حکمی که بوسیله اعضا هیئت منصفه که از اشخاص صالح و نیک نفس تشکیل شده به اتفاق آراء صدور یافته باشد.

7. از متهمین نباید وجه الضمان سنگین مطالبه شود

8. هیچ فرد آزادی نباید زندانی شود یا از استفاده از اموال خود محروم یا تبعید یا از نعمت حیات محروم یا آزادی از او سلب شود مگر به حکم محکمه صالحه.

9. عطف بماسبق کردن قوانین جزائی در مواردی که مجازات شدید تری تعیین شده باشد ممنوع است.

انقلاب کبیر فرانسه و حقوق بشر

دوران خفقان و ستم درفرانسه که حاصل ظلم و ستم طبقه اقلیت اعیان و روحانیون به عامه مردم بود با انقلاب کبیرفرانسه که منشعب ازاندیشه های ولتر، دیدرو، منتسکیو، و ژان ژاک روسو بود به پایان رسید و اختیار پادشاه محدود و قوای سه گانه تفکیک شد ، امتیازات طبقاتی لغو و اصل برمساوات و برابری اعلام گشت.

به دنبال این انقلاب درسال 1789، مجلس موسسان فرانسه حقوقی را تبیین و تصویب کرد و بنام اعلامیه حقوق بشر اعلام نمود.

این اعلامیه در یک مقدمه و 17 ماده تنظیم شده که اغلب مواد آن، با اعلامیه جهانی حقوق بشر توافق دارد و نخستین ماده آن این است « افراد بشر آزاد متولد شده و مادام العمر آزاد مانده و در حقوق با یکدیگر مساویند، امتیازات اجتماعی فقط مبتنی برمنافعی است که از هر کسی به جامعه میرسد »مجلس موسسان فرانسه بنا به تقاضای "کنت دوکلاستان" مقرر داشت در آغاز قانون اساسی که در سال 1791 تدوین شده بود، اعلامیه حقوق بشر به عنوان اصول کلی و ماخذ قانون درج گردد و همچنین قوانین اساسی که در سال 1793 از طریق مراجعه به آراء عمومی بتصویب رسید و قوانین اساسی که در اوت 1795 مشتمل بر 377 ماده مربوط به حقوق وتکالیف بشر تنظیم و تصویب گردید، اعلامیه مذکور در سرلوحه آن قرار داده شد.

درسال 1804 به دستور "ناپلئون بناپارت" انجمنی مامور تنظیم قوانین مورد نیاز فرانسه گردید. این انجمن قانون مشهور ناپلئون را که تا هم اکنون درفرانسه اجرا می شود و بسیاری کشورهای اروپائی و آسیای از آن پیروی کرده اند تدوین نمود.

این قانون، شامل 2281 ماده و مشتمل بریک مقدمه درتطیبق قوانین و نشرآنها و سه کتاب است: کتاب اول مربوط به اشخاص، کتاب دوم راجع به اموال و حقوق عینی و در کتاب سوم از اسباب تملک و ارث و هدیه و وصیت و انواع رهن و ...... سخن می گوید.

کنگره های وین و برلین