درباره آزادگی

شماره جدید

وضعیت اعدام در ایران:

گزارش بیش از بیست گروه حقوق بشری

گفت وگوی شهرگان با حسین ماهوتیها هماهنگ کننده شبکه ای از حقوق بشری ها

هر سال ماه اکتبر که دهمین روز آن، روز جهانی مبارزه برای لغو مجازات اعدام است، بهانه ای می شود تا مخالفان اعدام بار دیگر بر خواستۀ خود مبنی بر لغو این مجازات تاکید کنند. کنگرۀ ائتلاف جهانی مبارزه با اعدام در نیمه اول این ماه برگزار می شود و گزارش سازمان های حقوق بشری در رابطه با این معضل جامعه های انسانی منتشر می شود.نظام قضایی ایران از صدرنشینان جدول اعدام کنندگان در جهان است. در عین حال در ایران و در جوامع ایرانی خارج از کشور سال هاست که صداها علیه این مجازات ضد انسانی بلند شده است. در مقابل مخالفت نیروهای اجتماعی علیه این شیوه مجازات، نظام حکومتی ایران همچنان از آن به گسترده ترین شکل استفاده می کند. سال های حکومت دولت "مهرورز" آقای احمدی نژاد دور جدیدی از گسترش اعدام را به نمایش می گذارد. ویژگی بزرگ دیگر سال های اخیر افزایش اعدام های سیاسی است. در سالهای اخیر ما شاهد صدور روزافزون حکم اعدام برای روزنامه نگاران هستیم.

در این میان دو جریان نوید بخش به چشم می خورد: اول اینکه صداهای مخالفت با اعدام هر روز رسا تر از پیش، از درون جامعه شنیده می شوند و دوم اینکه تلاش های سازمان یافته و حقوق بشری که مقاصد سیاسی خاص را دنبال نمی کنند، بیشتر و بیشتر می شوند. یکی از این نمونه ها تلاش های "فعالين ايرانی دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريکای شمالی" است. این شبکه که از چندین مجموعۀ حقوق بشری در آمریکای شمالی و اروپا شکل گرفته است، چند سال پیش ارائه گزارش آمار اعدام در ایران را آغاز کرد. آنها از آن پس همه ساله به مناسبت روز جهانی مبارزه با این مجازات گزارش خود را منتشر می کنند. امسال همراه با شبکۀ "فعالين ايرانی دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريکای شمالی" گروه های حقوق بشری دیگری نیز در تهیۀ این گزارش همکاری کرده اند. گروه های اخیر غالبا در داخل ایران فعالیت می کنند. شهرگان به بهانه انتشار این سند حقوق بشری با مهندس حسین ماهوتیها، هماهنگ کنندۀ "فعالين ايرانی دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريکای شمالی" گفت وگو کرد.. خ.ش

آقای حسین ماهوتیها گزارش وضعیت اعدام در ایران کدام فاصله زمانی را در بر می گیرد؟

منابع شما برای تهیۀ گزارش مذکور چیست؟

این گزارش ليستی از مشخصات افرادی است که ازمهر ماه 1386 تا پایان شهريور 1387 در ايران اعدام شده اند. منبع آن عمدتاً اخبار خبرگزاريها، روزنامه ها و سايت های خبری متفاوت داخل کشور و برخی منابع معتبرخارج از ايران است.

اگر به طور خلاصه بخواهیم وضعیت اعدام را از زبان ارقامی که شما بدست آورده اید ترسیم کنیم، این وضعیت طی سال گذشته، در ایران چگونه بوده است؟

در یک سال منتهی به مهر ماه 1387 حکم اعدام 286 نفر به اجرا در آمده، که نسبت به سال گذشته 21 نفر افزايش يافته است. از این تعداد 45 نفر در ملاء عام اعدام شده اند. در میان اعدامیان 14 زنداني سياسی و چهار زن به چشم می خورند.

آمار از وضعیت سن اعدامی ها چه می گویند؟

واقعیت این است که در منابعی که ما در دست داشتیم فقط 177 نفر از اعدام شده گان سنشان گزارش شده. از این تعداد 13 نفر هنگام وقوع جرم کمتر از 18 سال سن داشته اند و 3 نفر هنگام اعدام زير 18 سال بودند. 64 نفر تا 30 سال سن دارند. بگذارید همین جا اضافه کنم که 6 نفر از اعدام شدگان سنگسار شده اند. ما اسامی منتظرين اجرای حکم اعدام را در اين گزارش نياورده ایم.

در سال های گذشته "فعالين ايرانی دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريکای شمالی" به تنهایی این گزارش را منتشر می کردند، امسال امضای گروه های دیگری را می توان زیر این سند مشاهده کرد. آیا این اولین همکاری شما با این گروه هاست؟

خیر. اجازه بدهید اول بگویم که "فعالين ايرانی دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريکای شمالی" خود متشکل از 16 گروه بزرگ و کوچک است. علاوه بر این ما پیش تر در تجمع در مقابل دفتر سازمان ملل در ژنو با این گروه ها بیانیه های مشترک صادر کردیم. اینها گروهای شناخته شده ای هستند که شناسنامه ای حقوق بشری دارند و غالبا تحت شرائط دشوار در ایران فعالیت می کنند. انجمن دفاع از زندانيان سياسی، سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان، کميته دانشجويی دفاع از زندانيان سياسی، کميته دفاع از زندانيان سياسی آذربايجان ـ آسمک و کميته گزارشگران حقوق بشر سازمان هایی هستند که همراه با ما را برای تهیه این گزارش زحمت کشیدند.

هماهنگی میان گروههای حقوق بشری ایرانی را چگونه می بینید؟

نزدیک شدن ما در پروسه کار روی داده است. و نتیجه آن این شده که ما در سال های گذشته گزارش های دقیق تری تهیه کرده ایم که به عنوان منبع مورد استفاده قرار می گیرند. روشن است که گزارش های ما هنوز کامل و بی نقص نیستند. همچنین روشن است که اگر یک مرجع بین المللی نظارت بر حقوق بشر در ایران را در دست بگیرد، امکانات گسترده تری برای ارائه یک گزارش دقیق تر دارد اما امروز که چنین ناظری وجود ندارد ما نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و هیچ کاری نکینم. یکی از فایده های جانبی تهیه این گزارش ها عملا همان نزدیکی ما به گروه های مختلف بوده. البته وقتی می گویم جانبی نباید این برداشت بشود که منظور من کم اهمیت بودن این همکاری است بلکه برعکس اهمیت این فایده جانبی در حد اصل کار قرار دارد.

یعنی ما در روند کار همکاری را تمرین می کنیم که بسیار مهم و با ارزش است. چیزی که شاید از هیچ راه دیگری به جز در مسیر تلاش برای حقوق بشر بدست نمی آمد. به قولی می توانم بگویم تجربه ما این است که در نشستن تفرقه است و در تلاش اصولی همراهی.

وقتی این گزارش ها را با سال های قبل مقایسه می کنیم به لحاظ زبانی هم تفاوت آنها مشهود است. اینطور نیست؟

بله من فکر می کنم یکی دیگر از مهمترین فایده های تلاش ما این بوده که زبان حقوق بشری را یاد بگیریم و میان زبانی که برای قدرت سیاسی مبارزه می کند و زبان حقوق بشر که قاعدتا در مقابل تمام انواع قدرت قرار دارد تفکیک قائل شویم. به نظر من با توجه به اینکه اعدام یک معضل اجتماعی است، ما باید زبانی را بیابیم که طرح مساله را برای تمام اقشار مختلف قابل درک تر می کند، و در عین حال آن را در سطح بین المللی معتبر تر می کند تا از هر دو سوی بتواند بیشتر تاثیر گذاری کند.

اعدام یک معضل اجتماعی؟ آیا به نظر شما این مساله نظام سیاسی نیست؟

به طور قطع این یک مساله اجتماعی است. مگر نظام سیاسی از آسمان آمده است؟ نظام سیاسی هم یک سوی از جامعه است و به این مفهوم نظامی که اعدام را به رسمیت می شناسد و از آن استفاده می کند با اتکا به جامعه مشخص چنین می کند. در همین رابطه باید تاکید کنم که یکی از عملکرد های این گزارش ها این است که چگونگی برخورد حکومت به حقوق بشر را نشان بدهد و درجه پایبندی آن را به حقوق انسان ها را نمایان کند. مثلا در حالی که نمایندگان حکومت ادعا می کنند که در ایران کودکان زیر 18 سال اعدام نمی شوند ما آمار ارقام در مقبل آنها قرار می دهیم. و یا در حالی که آنها ایران را آزاد نرین کشور جهان اعلام می کنند ما اعدام زندانیان سیاسی را با اسناد و مدارک نشان می دهیم. به سوال شما بازگردم. بله من معتقدم برای از بین بردن اعدام باید مبانی فرهنگی آن را از بین برد و یکی از عملکردهای گزارش های ما این است که نادرستی اعدام را به جامعه نیز نشان بدهد. آقای حسین ماهوتیها از شما سپاسگزاریم

این گفت وگو در تاریخ 14 اکتبر 2008 انجام شده است.

قبلی

برگشت

بعدی