درباره آزادگی

شماره جدید

در حالیکه ایران با در اختیار داشتن بیش از 28 تریلیون متر مکعب ذخایر گاز طبیعی به تنهایی 16 درصد از کل ذخایر گاز جهان را به خود اختصاص داده است ، در شرایط فعلی سهم ایران در تجارت جهانی گاز (با در نظر گرفتن گاز وارداتی از ترکمنستان) بین یک تا دو درصد برآورد شده است. این در حالی است که تا پایان "برنامه پنجم توسعه" قرار است سهم ایران در تجارت جهانی گاز به 10 درصد افزایش یابد! سوال اساسی این است که آیا با سیاستهای بحران ساز نظام ولایت فقیه و تحریمهای اقتصادی که ایران را تهدید می کنند و همچنین تجدید نظرهای یکباره در امر تمرکز بر روی صادرات گاز از طریق خط لوله راه عملی شدن این بلند پروازیها هموار است؟

بگذریم که اصولا سیاست کلی نظام ولایت فقیه در صنعت نفت و گاز کشور سیاستی بر پایه موازنه مثبت است که صرفا قصد صادرات نفت و گاز بصورت خام فروشی را داشته و به این صنعت تنها از منظر منابع مالی نگاه می کند .

واما همانگونه که در نوشتار قبلی گفتیم بعلت سیاستهای بحران ساز نظام ولایت فقیه بر سر مساله اتمی و با اعمال مجازاتها و تحریماهای سازمان ملل و امریکا و اروپا و کانادا علیه ایران، مسئولان شرکت گاز ایران در تولید گاز مایع طبیعی ( ال ان جی ) تجدید نظر کردند و بهانه آن نیز این بود که تولید ال‌.ان‌.جی نیاز به تکنولوژی پیشرفته‌ای دارد که لیسانس‌های آن عمدتاً توسط شرکت‌های آمریکایی یا شرکت‌هایی که تحت نفوذ آمریکا هستند، و بدون استفاده از آنها که فعلاً برای ایران مقدور نیست ،طرح‌های ال.‌ان.‌جی با تأخیرهای عمده‌ای مواجه شده اند که منجر به اتلاف منابع می‌شود. همچنین فاینانس طرح‌های ال.‌ان.‌جی نیز در گرو قراردادهای دراز مدت فروش به متقاضیانی است که بیشتر همکاران تجاری عمده آمریکا هستند. در شرایط فعلی بازار هم، مشتریان عمده فقط در صورت ارائه قیمت‌های بسیار پایین ممکن است به ال.‌ان‌.جی ایران علاقه‌ مند شوند.غافل از اینکه مسبب بوجود آمدن موانع ذکر شده خود نظام ولایت فقیه است که بعد از 31 سال سلطه بر ایران با اتخاذ سیاستهای بحران زا و غلط در زمینه های داخلی نیز موجبات پیشرفت تکنولژی در صنعت نفت و گاز را فراهم نکرده و نیز در آمدهای هنگفت نفتی را به جای سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز خرج هزینه های جاری کرده است . و اما معمولا صادرات گاز از طریق خط لوله معایب ذیل را دارد:

1-اقتصادی نبودن انتقال گاز از طریق لوله‌گذاری برای بالاتر از حدود 2500 کیلومتر در مقایسه با حمل گاز بصورت ال ان جی ( گاز طبیعی مایع )

2-اثرات نامطلوب احتمالی پارامترهای جغرافیایی برخطوط لوله

3-تاثیرگذاری اختلافات قومی و رقابت‌های سیاسی بین کشورها بر پروژه‌های انتقال به صورت خط لوله که معمولا مشکلات عمده و غیرقابل حلی را ایجاد می‌کند. در این خصوص، پروژه خط لوله انتقال گاز به پاکستان و هند نمونه آشکاری برای معضلات سیاسی مربوط به این روش صادرات گاز از طریق خط لوله است. و در زمینه امکانات صادرات گاز از طریق خط لوله ، ایران در حال حاضر 2 پروژه اصلی دارد .

1- صادرات گاز طبيعي به كشور تركيه

تنها صادرات موجود گاز طبيعي كشور از طريق خط لوله, به كشور تركيه است. در سال 1375 بر طبق توافقات بين كشورهاي ايران و تركيه, قرارداد 23 ساله‌اي براي صادرات گاز ايران به تركيه امضا رسيد كه براساس آن قرار شد, در مجموع طي 23 سال, 228 ميليارد متر مكعب گاز به تركيه صادرشود. اين پروژه‌ از سال 1380 آغاز شده است كه به دلايل فني و مشكلات اقتصادي تركيه, چند بار با وقفه مواجه شد. اخربن آمار از میزان صادرات گاز به ترکیه سالانه تنها 14 میلیارد و 400 میلیون مترمکعب است که توسط آقای اوجی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در 12 مرداد 89 اعلام گردید.

1- 2 -صادرات گاز به اروپا( صرفا در حد یک طرح است )

لازم به ذكر است, صادرات گاز ايران به اروپا توسط خط لوله تنها از دو مسير امكان‌پذير است:

الف- خط لوله از مسير تركيه

ب- خط لوله از طريق ارمنستان، گرجستان و اوكراين

خط لوله مورد نياز براي انتقال گاز ايران به اروپا از خاك تركيه و يا مسيري از اوكراين طولي بيش از 5000 كيلومتر خواهد داشت كه در عين حال, علاوه بر هزينه خط لوله مورد نياز، هزينه تعرفه پرداختي به كشور‌هاي مسير خط لوله ، نيز پروژه را گران و غير اقتصادي مي‌سازد.

دیر هنگامی است که ترکیه بدون داشتن منابع گاز و نفت در صدد است که از ایران که دومین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان است، سبقت گرفته و سرزمین خود را برای عبور خطوط لوله انتقال گاز از این منطقه به کشورهای اروپایی تنها منجی اروپا از سلطه گازی روسیه جلوه داده است و درفکر تبدیل خود به تنها راه امن و مطمئن به دور از غوغاهای سیاسی برای انتقال انرژی منطقه به اروپا است .قرار داد خط لوله نابوکو و شرکت ترکیه در آن و عدم دعوت از ایران درمذاکرات این قرار داد که قرار است طی آن از طریق خط لوله ای با طول 3هزار و 300 کیلومتر سالانه حدود 31میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را از مسیر ترکیه به اروپا انتقال داده شود ،و از سال 2012 آغاز به‌کار کرده و گاز ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان را به اروپا منتقل کند، رقیب جدی قصد ایران در صادرات گاز به اروپا محسوب می شود. علاوه بر آن با وجود تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، در حال حاضر انتظار می‌رود اروپا در مورد خرید گاز ایران با فشارهایی از سوی آمریکا مواجه شود.

2-صادرات گاز ايران به پاكستان(خط لوله هفتم سراسری گاز معروف به خط لوله صلح)

پس از تركيه پاكستان بزرگترين كشور همسايه متقاضي گاز ايران محسوب مي‌شود.

مطالعات و مذاكرات مربوط به احداث خط لوله گاز ايران به پاكستان و هند از سال 1990 آغاز شداما گفت‌و‌گو بر سر این طرح که خط لوله صلح نام گرفته است ، از 10سال پیش آغاز شد.و به دلايل مختلف سياسي واقتصادي بارها به تعويق افتاد . وجود تنش بين روابط هند و پاكستان، و همچنين روابط سياسي سرد پاكستان و ايران به علت حمايت پاكستان از دولت طالبان در طول سال‌هاي 1996 الي 2001، بي‌ثباتي سياسي داخلي در پاكستان، عدم اتخاذ موضع مشخص از سوي پاكستان نسبت به طرح صادرات گاز ايران به اين كشور و نهايتاً اكتشافات جديد ميادين گازي در پاكستان، از جمله عواملي بوده‌اند كه باعث تعويق طرح صادرات گاز ايران به پاكستان و طولانی شدن مذاکرات آن شده‌اند. در عين حال پاكستان اقدام به انعقاد تفا‌هم‌نامه‌اي جهت واردات سالانه 18 ميليون متر مكعب گاز طبيعي از تركمنستان از مسير افغانستان نیز نموده است. همچنین قرار بود از طریق پاکستان ایران گاز به کشور هند صادر کند که با فشارهای آمریکا در راستای انصراف حضور در خط لوله

قبلی

برگشت

بعدی