ارتباط با ما

درباره آزادگی

شماره جدید

مسئله ملی  و فدرالیسم

شماره جدید

حقوق بشر

دانشجو

تقابل نظامي ايران و آمريكا و تاثيرات آن بر كردستان عراق

وریا محمدی  

مدتهاست كه موضوع تقابل نظامي احتمالي ميان ايران و آمريكا، بحث هاي گوناگوني آفريده كه هر كدام به سهم خويش ابعاد متفاوت اين مسئله را مورد تشريح قرار داده است.

اين نوشته قصد دارد فرامرزي موضوع اين تقابل احتمالي را توضيح داده و در پيوند با مسئله كردستان عراق نكاتي را بيان كند. در اين مسئله يعني احتمال حمله نظامي آمريكا به ايران كشورهاي مختلفي متضرر و حتي سودمند خواهند شد.

ارتش آمریکا در حمله به عراق و افغانستان نشان داد که نه تنها از پیشرفته ترین تسلیحات جنگی برخوردار است ،بلکه در ویرانگری و تخریب همتا ندارد. آمریکا اگر چه بارها گفته است که بر رهیافت دیپلماسی در حل مساله هسته‌ای ایران تاکید دارد و در همان حال تاکید میکند که سایر گزینه‌ها را نیز از دستور کار خود خارج نکرده است،فقط بر جنبه دیپلماسی ناشی از فشارهای جهانی در رابطه با جنگ عراق بازی میکند و امکان سازی در خصوص متحد کردن دیگر کشورها را برای یک مقابله احتمالی در ابعاد نظامی در دستور کار دارد.

در اوضاع و احوالی که عربستان سعودی در تلاش است تا در جهت ایجاد موازنه برای مقابله با احتمال اتمی شدن جمهوری اسلامی تمهیداتی بیاندیشد و کشورهای خاورمیانه به طور علی العموم و حاشیه نشین های خلیج فارس به طور اخص ، همانند دولت بوش تمایل چندانی به استفاده از ایفای نقش ایران و سوریه جهت تثبیت اوضاع در عراق ندارند واین کشورها از افزایش روز افزون نفوذ شیعیان و ایران در عراق به شدت نگرانند، شهروندان عراقي و در اين ميان كردهاي ساكن اين كشور كه در بخش شمالي به لحاظ موقعيت جغرافيايي سكونت دارند، مسئله را به نوع محسوس تري لمس ميكنند.

در مورد موقعيت ژئوپولتيكي كردستان عراق

كردستان عراق از نظر ژئوپولتيكي در نقاطي داخل مرز عراق قرار دارد كه پس از جنگ جهاني اول ايجاد شد و در حالي كه اكثريت ساكنان آن را اكراد شامل ميشوند اما علي العموم منطقه اي چند مليتي و چند مذهبي است.

در كردستان عراق جدا از اكراد، عرب، آشوري و تركمن ها هم زندگي ميكنند.

همچنين در حالي كه بخش زيادي از ساكنان اقليم كردستان را مسلمانان شامل ميشوند، اما مسيحي و ايزدي هم در آن سكونت دارند.بر اساس گزارش منابع رسمي محلي، وسعت كردستان عراق 78736 متر مربع برابر با هجده در صد وسعت كشور عراق است.

مهمترين همسايگان كردستان عراق را ايران، سوريه و تركيه شامل ميشوند كه هر كدام به نوعي تا به امروز در امور داخلي اين منطقه هم دخالت و هم همكاري داشته اند.

پس از جنگ خليج كه به آزاد سازي بخش كردستاني عراق در يك حركت توده اي انجاميد، اين بخش تا زمان حمله آمريكا به عراق و سرنگوني رژيم بعث به صورت خودمختار در دو بخش از سوي اتحاديه ميهني كردستان به رهبري آقاي جلال طالباني و پارت دمكرات كردستان به رهبري آقاي مسعود بارزاني اداره شده است.

قريب به دو سال است كه اداره محلي حكومت كردستان به صورت مشترك و با تركيبي از هر دو حزب اصلي به همراه شمار ديگري از احزاب و افراد مستقل اداره ميشود كه اين خود تحولي بزرگ در سياست اين اقليم محسوب ميشود.

اما جمهوري اسلامي كماكان به بهانه هاي مختلف در صدد اعمال نفوذ و تاثير بر تحولات گوناگون اين منطقه است.

پ جمهوري اسلامي داراي طولاني ترين مرز به نسبت ديگر كشورهاي همسايه كردستان با اين منطقه است. همين امر مسئله نقش جمهوري اسلامي در همسايگي كردستان را بارزتر كرده است. جمهوری اسلامی اعلام كرده در صدد ساخت دیوار بلند مرزی در مرز مشترک خود با کردستان عراق، به منظور جلوگیری از نفوذ "پ ک ک" و "پژاک"،( حزب حیات آزاد کردستان)به داخل ایران میباشد.این دیوار مرزی بلند به طول 4 کیلومتر در مرزهای ایران با کردستان عراق (شمال عراق) ساخته می شود و از منطقه حاج عمران (پیرانشهر) تا گذرگاه مرزی با عراق امتداد می یابد.

هدف ایران از ساخت این دیوار، تامین امنیت مرزهای کشور علیه حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) و شاخه ایرانی آن با عنوان حزب حیات آزاد کردستان موسوم به پژاک عنوان شده است.ترس جمهوري اسلامي از احزاب مستقر در كردستان عراق را نيز بايد به اين بهانه اضافه كرد تا اهميت آن براي هر دو طرف مشهود باشد.پایه این دیوار از دروازه حاج عمران کشیده شده و ستون های آن نیز برپا شده اند.

اولین بخش از این دیوار 4 کیلومتر طول و پنج متر ارتفاع دارد.

" سقوط جمهوري اسلامي احتمال درگيري منطقه اي را كاهش ميدهد و كردستان عراق با همسايه خود به شرايطي ديپلماتيك جديدي پاي خواهد گذاشت.

اقتصاد در كردستان عراق

كردستان عراق به دليل وجود يك حكومت نوپا و به سبب ويران سازي ها و محروم شدن هاي مداوم از سوي حكومت سرنگون شده بعث، به لحاظ اقتصادي تا كنون خود را بازنيافته و همچنان متكي به منابع و ثروت هاي ملي است.

همانطور كه در بالا اشاره رفت كشورهاي همسايه كردستان هر كدام به نوعي در اين منطقه يا دخالت مستقيم داشته اند و يا به دليل فشارهاي منطقه اي و جهاني از دور همواره دستي بر آتش داشته اند.

اين دخالت گاهاً سياسي و بسياري اوقات اقتصادي بوده تا فشاري غير مستقيم عليه اين اقليم همواره وجود داشته باشد.

به عنوان نمونه در يكي از جديدترين موارد كه چند ماه پيش روي داد و به دستگيري يك مقام ايراني در شهر سليمانيه توسط نيروهاي آمريكايي انجاميد موقعيت اقتصادي اين منطقه با بحران ناشي از فشار جمهوري اسلامي مواجه شد.

آن زمان كه خبر بازداشت بازرگان ایرانی!!! در شهر سلیمانیه کردستان عراق منتشر شد ، پیامدهای این دستگیری موضوعی بود که هم بر موقعیت سیاسی، اقتصادی کردستان عراق اثر گذار بود و هم اینکه تجار ایرانی مرتبط با این منطقه را دچار دردسر کرد.محمود فرهادی که ایرانی¬ها وی را مسئول مبادلات تجاری یک هیات بازگانی معرفی کردند و مقامات آمریکایی ایشان را از افسران جمهوری اسلامی در کارهای نظامی و بمب گذاری میدانند، در شرایطی دستگیر شد که وضعیت منطقه خاورمیانه به طور عام و موضوع عراق و کشورهای پیرامونی اش منجمله ایران به طور خاص، مورد توجه و تعقیب ناظران سیاسی و اقتصادی بود.

معامله سیاسی جمهوری اسلامی با روابط تجاری خود در کردستان عراق، نکته تازه ای نیست و تجربه نشان داده است که رژیم سیاسی ایران در هر کدام از کشورهای منطقه با توجه به امکانات خود و بضاعت وجودیش از کارت های قابل معامله استفاده برده است.

فشار بر مردم کردستان عراق، ایجاد تورم در این منطقه آن هم برای مردمی که عمدتاً مسلمان و از نظر مذهبی به جهان بینی این رژیم نزدیکند و همزمان تحت فشار گذاشتن تجار ایرانی و با پوشش تجارت اما در قالب سیاست، کاری نامسئولانه و دور از پرنسیبپ های روابط بین المللی است.

اگر چه آینده این موقعیت برای مردم کردستان عراق و تجار ایرانی، دنبال کردن سیاست تحت نام تجارت در کردستان عراق از سوی جمهوری اسلامی و شطرنج سیاسی آمریکا در منطقه نامشخص است، اما در هر حال تاوان اقدامات آمریکا از یک سو و دخالت¬های جمهوری اسلامی در این منطقه را از دیگر سو، فقط مردم کردستان عراق پرداخت خواهند کرد.