جان انسانهای مبارز در عراق در خطر است
امیرافشین حیدری
در شمال شهر عراقی خالص و تقریبا در ۱۰۰ کیلومتری بغداد و ۸۰ کیلومتری مرز ایران در شرق عراق شهری قرار دارد که 3500 تن از اعضای اصلی ترین گروه اپوزیسیون ایران در خارج از کشور را در خود جای داده است. شهری که در آن سعی شده تا همه نوع امکانات لازم برای ساکنانش فراهم باشد. گزارش تحقیقی یک هیات پارلمان اروپا بعد از بازدید از اشرف آن را اینطور توصیف می‌کند:
«اشرف از یک مجموعه خیابان و ساختمان درست شده‌است و دربرگیرنده همه نوع امکانات آموزشی، اجتماعی و ورزشی میباشد که شامل چهار استخر در اندازه المپیک، یک مرکز خرید، یک باغ وحش، یک پارک، یک دانشگاه، یک زمین فوتبال کامل در اندازه استاندارد، یک «موزه تروریسم» حاوی جزییات حملات رژیم ایران علیه مجاهدین و پرسنل آن، یک «موزه شهدا»، یک مسجد و حتی یک قبرستان میباشد. اردوگاه اشرف به دلیل اندازه و برای اینکه بتواند موثر عمل کند خدماتی مانند فروشگاه، نانوایی، پمپ بنزین و حتی پلیس راهنمایی خود را دارد.»
شهر اشرف در سال ۱۳۶۵ و بعد از انتقال مرکز اصلی سازمان مجاهدین خلق به عراق تأسیس شد.اسم شهر اشرف به یاد اشرف رجوی همسر سابق رهبر شورای ملی مقاومت مسعود رجوی گذاشته شده‌است. اشرف رجوی یک زندانی سیاسی در دوران پهلوی بود که در سال ۱۳۵۷ به همراه آخرین دسته زندانیان سیاسی از زندان آزاد شد و پس از آن با مسعود رجوی ازدواج کرد. اردوگاه اشرف شهری است خودکفا و متکی به خود که توسط ساکنانش اداره می شود.
تا پیش از آغاز جنگ عراق و نیروهای چندملیتی به رهبری آمریکا، سازمان مجاهدین خلق بیش از 12 پایگاه نظامی در کشور عراق و در مرز این کشور با ایران داشت و فعالیتهای خود را باهدف سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی و آزادی ایران از حکومت مذهبی حاکم بر آن و ایجاد یک حکومت سکولار و دموکراتیک در ایران از این پایگاه ها هدایت می کرد.
پس از جنگ ۲۰۰۳ نیروهای ائتلاف ضد ترور علیه رژیم صدام در عراق، مجاهدین با نیروهای آمریکایی قراردادی را در تاریخ 10 می 2003 امضاء کردند که بر اساس آن کلیه سلاح‌های خود را در یک نقطه متمرکز کرده و کلیه نفراتشان را در قرارگاه اشرف که قرارگاه اصلی مجاهدین بود اسکان دهند. پس از یک سلسله تحقیقات که 16 ماه بطول انجامید و طی آن تک تک ساکنان قرارگاه اشرف توسط نیروهای آمریکائی مورد پرسش قرار گرفتند، آمریکا اعلام نمود شواهدی که نشان دهنده هرگونه ارتباطی میان اعضای این سازمان با تروریسم باشد وجود ندارد.
به‌دلیل آنکه در طول جنگ نیروهای مجاهدین بی‌طرفی خود را حفظ کرده بودند، بعد از جنگ بر اساس کنوانسیون چهارم ژنو موقعیت «اشخاص حفاظت شده» به آنها داده شد. براساس این کنوانسیون ساکنان اشرف افرادی هستند که از کلیه حقوق شهروندی برخوردارند و هرگونه تعرض به حقوق آنان جرم محسوب میشود. از آن زمان تا اواخر سال ۲۰۰۸ نیروهای آمریکایی حفاظت ساکنان اشرف را بر عهده داشتند. پس از آن در ژانویه سال 2009 کنترل این اردوگاه بر عهده ارتش عراق گذارده شد. علی الدباغ، سخنگوی دولت عراق در این مورد گفت که عراقی‌ها با اعضای سازمان مجاهدین به گونه‌ای انسانی و مطابق حقوق بین‌الملل رفتار خواهند کرد و امکان ندارد که اعضای مجاهدین خلق ایران را از عراق بیرون برانند.
ژنرال پترائوس فرمانده وقت نیروهای چند ملیتی در یک مصاحبه مطبوعاتی اظهار داشت که مجاهدین در اشرف دارای موقعیت ”شهروند حفاظت شده” میباشند و به این خاطر نیروهای آمریکایی همچنان مسئولیت امنیت آنها را بر عهده دارند.
تحویل مسئولیت کنترل شهر اشرف به نیروهای عراقی در شرایطی صورت گرفت که هشدارهای مکرری از سوی اعضا و هواداران این سازمان و نیز نهادهای مدافع حقوق بشر و شخصیتهای سیاسی اروپائی و آمریکائی به دولت آمریکا وسازمان ملل بعنوان مسئولین حفاظت از امنیت ساکنان اشرف در خصوص خطرات انتقال این مسئولیت به دولت عراق داده شد. خطراتی که ناشی از عدم صلاحیت دولت عراق برای تأمین امنیت ساکنان این قرارگاه بدلیل نفوذ جمهوری اسلامی در برخی سطوح حکومت این کشور و فشار رژیم ایران بر دولت عراق برای تحویل و استرداد اعضای سازمان به ایران است.
پیش از واگذاری مسئولیت کنترل اردوگاه به دولت عراق، در یک موضع گیری رسمی از سوی سازمان ملل متحد، بان کی مون، دبیرکل این سازمان نسبت به وضع حدود ۳۵۰۰ عضو سازمان مجاهدین خلق که در اردوگاه اشرف در عراق ساکن هستند، ابراز نگرانی نموده بود.
آقای بان در گزارشی به شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست این سازمان از دولت عراق اشاره کرده است.
در گزارش آقای بان گفته شده کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در نامه ای به وزیر امور خارجه عراق خواسته است که دولت عراق از ساکنان اردوگاه اشرف در برابر خروج اجباری از عراق، اخراج و بازگردانده شدن به ایران محافظت کند.
در این گزارش گفته شده است که این نامه در تاریخ 15 اکتبر 2008 به وزیر امور خارجه عراق تحویل داده شده است.بند 45 گزارش دبیر کل سازمان ملل به شورای امنیت به طور کامل به وضعیت اعضای سازمان مجاهدین خلق در اردوگاه اشرف اختصاص دارد.
در این بند آمده است: "یونامی (نیروی کمک امنیتی سازمان ملل برای عراق) وضعیت اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران که در اردوگاه اشرف در استان دیاله زندگی می کنند را از نزدیک زیر نظر دارد. آنها در پی توافقنامه ای که در سال 2004 امضا شد هنوز تحت محافظت ارتش آمریکا هستند، اما دولت عراق قصد خود برای به دست گرفتن کنترل کامل نیروگاه در آینده نزدیک را اعلام کرده است. کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل در نامه ای به تاریخ 15 اکتبر 2008 به وزیر امور خارجه عراق، دولت عراق را ترغیب کرد از ساکنان اشرف در برابر خروج اجباری از عراق، اخراج و بازگردانده شدن، در تخطی از اصول 'عدم بازگشت' (non-refoulement) محافظت کرده و از هر گونه اقدامی که زندگی یا امنیت آنها را به خطر می اندازد خودداری کند. همچنین مهم است که نیازهای انسانی ساکنان اردوگاه، از جمله دسترسی به غذا و مراقبت های بهداشتی، از سوی حافظان اردوگاه برآورده شود."
مجموعه این نگرانی ها ریشه درسوابق اقدامات رژیم جمهوری اسلامی برای حذف فیزیکی اعضا و هواداران این سازمان و برنامه های این رژیم برای از میان برداشتن بزرگترین گروه مخالف خود داشته و دارد. قتل عام زندانیان سیاسی در سال 67 که اکثرشان اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق بودند و هنوز آمار دقیق تعداد قربانیان آن در هاله ای از ابهام باقی مانده، بعنوان گوشه ای از تلاشهای این رژیم برای حذف مخالفان خود در کارنامه این رژیم قرار